ΕΝΟΤΗΤΑ 62
Τέχνες στον κόσμο τον 20ό αιώνα
Κοινές θέσεις των καλλιτεχνικών ρευμάτων του
μοντερνισμού:
§
Κάθε μορφή δημιουργίας δεν πρέπει να αποτελεί
προσπάθεια απεικόνισης του εξωτερικού περιβάλλοντος αλλά μέσο έκφρασης του
εσωτερικού κόσμου.
§
Κατά την καλλιτεχνική και λογοτεχνική δημιουργία
το πρωτεύον δεν είναι η κυριαρχία της λογικής αλλά η έκφραση του ασυνείδητου.
§
Τα καλλιτεχνικά έργα δεν πρέπει να αξιολογούνται
με παραδοσιακά κριτήρια, αλλά το ενδιαφέρον πρέπει να εστιάζεται στη διαδικασία
δημιουργίας τους.
Φοβισμός ή φωβισμός
§
Ο όρος προέρχεται από τη γαλλική λέξη fauves (αγρίμια, θηρία).
§
Το καλλιτεχνικό αυτό ρεύμα εμφανίστηκε το 1905
και υποστήριξε με πάθος την επικράτηση του ενστίκτου στη λογική και του καθαρού
χρώματος στη μορφή.
§
Οι φοβιστές δεν ζωγράφιζαν ό,τι έβλεπαν αλλά
ό,τι αισθάνονταν.
Εξπρεσιονισμός
- Ο όρος προέρχεται από το ρήμα express (εκφράζω).
- Χαρακτηρίστηκε από την απόλυτη κυριαρχία του ενστίκτου για έκφραση, καθώς και από τη χρήση του χρώματος με παθιασμένο τρόπο.
- Γνώρισε τη μεγάλη ανάπτυξή του στη Γερμανία με τις καλλιτεχνικές ομάδες Η Γέφυρα και Γαλάζιος Καβαλάρης.
Κυβισμός
§
Οι κυβιστές, με κύριους εκπροσώπους τους Πικάσο
και Μπρακ, έθεταν ως πρωταρχικό σκοπό τη δημιουργία μιας τέχνης που να
απευθύνεται στη νόηση.
§
Επηρεασμένοι από τις επιστημονικές εξελίξεις,
ιδίως από τη θεωρία της σχετικότητας, θεωρούσαν την εξωτερική εμφάνιση των
πραγμάτων σχετική.
Φουτουρισμός
§
Ο όρος προέρχεται από τη λέξη future (μέλλον).
§
Αναπτύχθηκε κυρίως στην Ιταλία με εκφραστή τον
Μαρινέτι και στράφηκε με σφοδρότητα εναντίον κάθε στοιχείου του παρελθόντος
εξιδανικεύοντας το νέο.
Αφηρημένη τέχνη ή ανεικονική τέχνη
§
Θεμελιώθηκε στην ιδέα ότι η αξία της τέχνης
προκύπτει όχι από την απεικόνιση ενός θέματος αλλά από τις μορφές και τα
χρώματα.
§
Ο πρώτος τέτοιος πίνακας παρουσιάστηκε το 1910
από τον Καντίνσκι.
Ντανταϊσμός
§
Ο όρος προέρχεται από τη νηπιακή φράση «dada».
§
Υπήρξε γέννημα της αποστροφής που προκάλεσε ο Α΄
Παγκόσμιος πόλεμος και χλεύασε κάθε στοιχείο κοινωνικής ζωής που θεωρούσε
συμβατικό.
§
Αναζητώντας εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης, οι
ντανταϊστές ανέδειξαν κοινά αντικείμενα της καθημερινής ζωής σε έργα τέχνης.
Σουρεαλισμός (υπερρεαλισμός)
§ Εμφανίστηκε
στις αρχές της δεκαετίας του 1920 και επηρεάστηκε από:
Ø τον
ντανταϊσμό,
Ø την
ψυχανάλυση,
Ø τις
πολιτικές εξελίξεις του καιρού του (1917: ρωσική επανάσταση).
§ Δεν
υπήρξε απλώς ένα καλλιτεχνικό ρεύμα αλλά μάλλον ένα επαναστατικό κίνημα που
αξίωνε γενικότερες αλλαγές.
§ Πρωτεργάτης
του ήταν ο διανοητής Αντρέ Μπρετόν.
Μπαουχάους
§
Εμφανίστηκε το 1919 με κέντρο την ομώνυμη σχολή
σχεδίου, που διεύθυνε ο αρχιτέκτονας Βάλτερ Γκρόπιους στη Γερμανία.
§
Θεωρώντας ότι εκείνο που προέχει είναι η
λειτουργικότητα ενός κτιρίου, οι δημιουργοί του Mπαουχάους επιδίωξαν να γεφυρώσουν την
απόσταση ανάμεσα στην υψηλή τέχνη και την εφαρμοσμένη δημιουργία.
§
Μετά την επικράτηση του ναζισμού, το Mπαουχάους θεωρήθηκε
εκφυλισμένη τέχνη, η σχολή έκλεισε και οι πρωτεργάτες της εγκατέλειψαν τη χώρα.
§
Οι αρχές του Mπαουχάους υιοθετήθηκαν από τον Γαλλοελβετό Λε Κορμπιζιέ, τον
κορυφαίο ίσως αρχιτέκτονα του 20ού αιώνα.
Σοσιαλιστικός ρεαλισμός
Αισθητικό δόγμα που επιβλήθηκε στη Σοβιετική Ένωση με
σκοπό την προβολή των ιδεωδών του καθεστώτος.
Αφηρημένος εξπρεσιονισμός
Αναπτύχθηκε μεταπολεμικά στις ΗΠΑ με εκπρόσωπο τον Πόλοκ,
που ενδιαφέρθηκε για τη διαδικασία δημιουργίας του έργου τέχνης.
Pop art
§
Ο όρος προέρχεται από τη λέξη popular (λαϊκός).
§
Ήταν μια απόπειρα κάλυψης της απόστασης ανάμεσα
στην «υψηλή τέχνη» και τη «λαϊκή κουλτούρα», που αναπτύχθηκε τη δεκαετία του
1960 με κύριο εκπρόσωπο τον Άντι Ουόρχολ.
Μουσική
§
Στις αρχές του 20ού αιώνα εμφανίστηκε στις ΗΠΑ η
τζαζ, που είχε τις ρίζες της στις παραδόσεις των Αφροαμερικανών.
§
Η εποχή μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο σφραγίστηκε
από το ροκ εν ρολ, με πρώτο είδωλο τον τραγουδιστή Έλβις Πρίσλεϊ.
§
Η ροκ εν ρολ μουσική εξελίχθηκε σε ένα παγκόσμιο
κίνημα και μέσα από συγκροτήματα όπως οι Μπίτλς και οι Ρόλινγκ Στόουνς άγγιξε
κάποιες φορές και κοινωνικά θέματα.
Κινηματογράφος
§
Αν και βωβός αρχικά, εξελίχθηκε τόσο γρήγορα,
ώστε πριν ακόμα τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο γινόταν λόγος για βιομηχανία του
κινηματογράφου, με κορυφαία φυσιογνωμία τον Τσάρλι Τσάπλιν, τον
θρυλικό Σαρλό.
§
Όταν ο κινηματογράφος συνδύασε εικόνα και ήχο
απέκτησε τεράστια δύναμη, που εκφράστηκε κυρίως με την ανάπτυξη του σοβιετικού
κινηματογράφου, με κορυφαίο εκπρόσωπο τον σκηνοθέτη Σεργκέι Αϊζενστάιν.
§
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο ο ιταλικός
νεορεαλισμός και η γαλλική νουβέλ βαγκ (νέο κύμα) ανανέωσαν τον
κινηματογράφο.