Η Διαταραχή της Ελλειμματικής Προσοχής με ή χωρίς Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ) είναι μια νευροβιολογική διαταραχή με κληρονομικό χαρακτήρα, η οποία σε ένα σημαντικό ποσοστό συνεχίζει να υπάρχει και στην ενήλικη ζωή. Ένα παιδί διαγιγνώσκεται συνήθως με ΔΕΠ/Υ μεταξύ 3-7 ετών, μιας και τότε η σχολική ένταξή του με τις απαιτήσεις της για ακολουθία κανόνων, οργάνωση, συγκέντρωση, ολοκλήρωση δραστηριοτήτων, αποκαλύπτει σημάδια που ταιριάζουν σε προφίλ παιδιού με τη διαταραχή.
Είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για τους γονείς να κατανοήσουν γιατί το παιδί τους φέρεται διαφορετικά, ώστε να δραστηριοποιηθούν προκειμένου να μάθουν τεχνικές διαχείρισης της συμπεριφοράς τους και των συναισθημάτων τους αλλά και τρόπους εποικοδομητικής επικοινωνίας μαζί τους.
Μια καλή αρχή χρειάζεται γερές βάσεις. Ξεκινήστε με τα σωστά βήματα:
Α) Προσπαθήστε να βελτιώσετε τη δική σας συμπεριφορά
• Αποφύγετε τις κριτικές. Βλέποντας τις συμπεριφορές του παιδιού σας ως σκόπιμες και προκλητικές αυτό θα μπορούσε να είναι καταστροφικό για τη σχέση σας.
• Δείτε την ουσία: Η συμπεριφορά του παιδιού μπορεί να είναι το αποτέλεσμα μιας αδυναμίας να συμμορφωθεί με το τι του ζητείται.
• Εστιάστε στη ΔΕΠ-Υ: Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι Η ΔΕΠ-Υ είναι ένα έλλειμμα και όχι μια συμπεριφορά.
• Αγνοήστε τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές του παιδιού αντί να αντιμαχήσετε μαζί του.
• Δείτε την ουσία: Η συμπεριφορά του παιδιού μπορεί να είναι το αποτέλεσμα μιας αδυναμίας να συμμορφωθεί με το τι του ζητείται.
• Εστιάστε στη ΔΕΠ-Υ: Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι Η ΔΕΠ-Υ είναι ένα έλλειμμα και όχι μια συμπεριφορά.
• Αγνοήστε τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές του παιδιού αντί να αντιμαχήσετε μαζί του.
Β) Βελτιωμένη επικοινωνία
• Μιλάτε σύντομα και περιεκτικά. Δώστε στο παιδί να καταλάβει τι περιμένετε από αυτό χωρίς να κάνετε "διάλεξη".
• Προλάβετε ενδεχόμενα προβλήματα: Είναι πολύ πιο αποτελεσματικό να ορίσετε στρατηγικές για να προλαμβάνετε τα προβλήματα παρά να αντιδράτε σε συμπεριφορές.
• Γίνετε μοντέλο κοινωνικών προσδοκιών: Μιας και τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ δυσκολεύονται να αφομοιώσουν τις κατάλληλες κοινωνικές δεξιότητες, τότε χρειάζεται να τους τις διδάξουμε. Τι καλύτερο από το να γίνετε ένα παράδειγμα προς μίμηση;
• Διδάξτε τους δεξιότητες αντιμετώπισης. Είναι ένα καταπληκτικό "μάθημα" που μπορείτε να κάνετε στα παιδιά σας το να τους καθοδηγήσετε πώς να εκφράζουν με αποδεκτό τρόπο τα συναισθήματά τους. Δείξτε τους πως είστε ο υποστηρικτικός γονέας που θέλουν και πως τα συναισθήματα έχουν αξία.
• Προλάβετε ενδεχόμενα προβλήματα: Είναι πολύ πιο αποτελεσματικό να ορίσετε στρατηγικές για να προλαμβάνετε τα προβλήματα παρά να αντιδράτε σε συμπεριφορές.
• Γίνετε μοντέλο κοινωνικών προσδοκιών: Μιας και τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ δυσκολεύονται να αφομοιώσουν τις κατάλληλες κοινωνικές δεξιότητες, τότε χρειάζεται να τους τις διδάξουμε. Τι καλύτερο από το να γίνετε ένα παράδειγμα προς μίμηση;
• Διδάξτε τους δεξιότητες αντιμετώπισης. Είναι ένα καταπληκτικό "μάθημα" που μπορείτε να κάνετε στα παιδιά σας το να τους καθοδηγήσετε πώς να εκφράζουν με αποδεκτό τρόπο τα συναισθήματά τους. Δείξτε τους πως είστε ο υποστηρικτικός γονέας που θέλουν και πως τα συναισθήματα έχουν αξία.
Γ) Αποτελεσματικές δεξιότητες καθημερινότητας
• Χρησιμοποιήστε υπενθυμίσεις. Αυτοκόλλητα χαρτάκια post-it, διαγράμματα, εβδομαδιαία προγράμματα, ξυπνητήρια, χρονόμετρα, λίστες, ατζέντες: επιστρατεύστε τα για να βοηθήσετε τα παιδιά στη διαχείριση του χρόνου τους, της σχολικής τους ζωής, της καθημερινότητάς τους.
• Προσπαθήστε να είστε συνεπείς αλλά ευέλικτοι: Η συνέπεια των λόγων σας αλλά και η συνέπεια προς τους κανόνες που έχετε θέσει είναι σημαντική αλλά θυμηθείτε πως η ευελιξία είναι πολύτιμη για τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ.
• Δώστε χρόνο και υπομονή: Μην περιμένετε από το παιδί να αλλάξει γρήγορα, να συγκεντρωθεί αμέσως και να μη ματαιώνεται. Επενδύστε σε σταδιακή αύξηση της ποιότητας και ποσότητας της συγκέντρωσης. Θα είναι πιο αποτελεσματικό και διαρκές.
• Κάντε μια ανασκόπηση των αποτελεσματικών στρατηγικών: Όταν προκύπτει ένα πρόβλημα, συμμετέχετε ενεργά στην αναζήτηση πιθανών λύσεων μαζί με το παιδί σας. Έτσι γίνεστε μοντέλο μίμησης, μαθαίνετε στο παιδί να σκέφτεται πριν πράξει αλλά και να γίνεται υπεύθυνο αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες και κάνοντας διαχείριση προβληματικών καταστάσεων αυτόνομα.
• Προσπαθήστε να είστε συνεπείς αλλά ευέλικτοι: Η συνέπεια των λόγων σας αλλά και η συνέπεια προς τους κανόνες που έχετε θέσει είναι σημαντική αλλά θυμηθείτε πως η ευελιξία είναι πολύτιμη για τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ.
• Δώστε χρόνο και υπομονή: Μην περιμένετε από το παιδί να αλλάξει γρήγορα, να συγκεντρωθεί αμέσως και να μη ματαιώνεται. Επενδύστε σε σταδιακή αύξηση της ποιότητας και ποσότητας της συγκέντρωσης. Θα είναι πιο αποτελεσματικό και διαρκές.
• Κάντε μια ανασκόπηση των αποτελεσματικών στρατηγικών: Όταν προκύπτει ένα πρόβλημα, συμμετέχετε ενεργά στην αναζήτηση πιθανών λύσεων μαζί με το παιδί σας. Έτσι γίνεστε μοντέλο μίμησης, μαθαίνετε στο παιδί να σκέφτεται πριν πράξει αλλά και να γίνεται υπεύθυνο αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες και κάνοντας διαχείριση προβληματικών καταστάσεων αυτόνομα.
“I have no special talent. I am only passionately curious”
Albert Einstein
Δέσποινα Δοντά
Ειδική Παιδαγωγός
Ειδική Παιδαγωγός