Ποιος είναι ο Ηφαιστίωνας για τον οποίο κατασκευάστηκε ο Τύμβος Καστά στην Αμφίπολη κατά παραγγελία του Μεγάλου Αλεξάνδρου;

Αποστόλης Ζυμβραγάκης
0
Ηφαιστίωνας
Alexander and Hephaistion enter within the tent of the captive royal family of Darius - the queens mistake Hephaistion for Alexander, but Alexander responds, He too is Alexander (1696).jpg
Γέννηση356 π.Χ. Αρχαία Πέλλα
Θάνατος324 π.Χ. Βαβυλώνα
ΥπηκοότηταΜακεδονικό βασίλειο


Ο Ηφαιστίωνας και ο Αλέξανδρος σε κυνήγι

Βιογραφία

Γεννήθηκε στην Πέλλα και ήταν ένας από τους Μακεδόνες βασιλικούς παίδες που συμμετείχαν μαζί με τον Αλέξανδρο στις διαλέξεις του Αριστοτέλη στη Μίεζα, ίσως το 343. Ο Αλέξανδρος τον έκανε μέλος της σωματοφυλακής του, και κατόπιν συμμετείχε στην εκστρατεία στην Ασία.
Στην Τροία συμμετείχε στις λατρευτικές τελετές όπου στεφάνωσε τον τάφο του Πατρόκλου, ενώ αντίστοιχα ο Αλέξανδρος στεφάνωσε τον τάφο του Αχιλλέα, φανερώνοντας την ισόβια φιλία ανάμεσα στους δύο άνδρες. Χαρακτηριστικά, ο Αλέξανδρος συνήθιζε να αναφέρεται στον Κρατερό ως Φιλοβασιλέα, ενώ στον Ηφαιστίωνα ως Φιλαλέξανδρο. Στα πρώτα χρόνια της εκστρατείας στην Ασία, βρίσκουμε ελάχιστες αναφορές στον Ηφαιστίωνα σε στρατιωτικές επιχειρήσεις. Το 332 π.Χ. τον βρίσκουμε να ηγείται του στόλου που συνόδευε τον στρατό του Αλέξανδρου στη Φοινίκη. Το 331 π.Χ., ήταν αυτός που δέχτηκε ένα νεαρό από τη Σάμο, τον Αριστίωνα, σταλμένο από τον Δημοσθένη για να μεσολαβήσει στον Αλέξανδρο για ένα πιθανό συμβιβασμό.
Κατά τη διάρκεια της μάχης στα Γαυγάμηλα, ο Ηφαιστίων τραυματίστηκε ενώ πολεμούσε ως επικεφαλής των σωματοφυλάκων. Πήρε ενεργό μέρος στην ανάκριση του Φιλώτα και μάλιστα προέτρεψε τους υπόλοιπους Μακεδόνες να τον βασανίσουν ώστε να ομολογήσει τους συνενόχους του. Ως ανταμοιβή, του δόθηκε η ηγεσία των Εταίρων, την οποία μοιράστηκε με τον Κλείτο τον Μέλα, γιο του Δροπίδη. Στη συνέχεια ο Ηφαιστίων πήρε ενεργό μέρος στις εκστρατείες στη Βακτρία, στη Σογδιανή και αργότερα στην Ινδία, επικεφαλής της εμπροσθοφυλακής μαζί με τον Περδίκκα. Μάλιστα, μετά από 30 ημέρες πολιορκίας κατάφεραν να καταλάβουν την πόλη Όμφιδα (Τάξιλα).
Στη μάχη του Υδάσπη εναντίον του Πώρου, ο Ηφαιστίων διοικούσε το ιππικό στην αριστερή πτέρυγα της στρατιάς του Αλέξανδρου. Στην συνέχεια μαζί με τον Περδίκκα ίδρυσαν την πόλη Οροβάτιδα στον δρόμο προς τον Ινδό ποταμό.
Αργότερα, στα Σούσα, πήρε μέρος στον ομαδικό γάμο με γυναίκες από την Περσία και μάλιστα ο ίδιος νυμφεύθηκε τη Δρυπέτη, αδερφή της γυναίκας του Αλέξανδρου, Στατείρας. Από τα Σούσα στάλθηκε με το κυρίως τμήμα του πεζικού στον Περσικό Κόλπο και έφτασαν μαζί στα Εκβάτανα το 325 π.Χ.. Κατά τη διάρκεια αγώνων και εκτεταμένης οινοποσίας, ο Ηφαιστίωνας αρρώστησε και εμφάνισε πυρετό, και ύστερα από 7 ημέρες πέθανε σε ηλικία 31 ετών.
Μετά το θάνατο του Ηφαιστίωνα το σώμα του μεταφέρθηκε στη Βαβυλώνα, όπου και προς τιμή του κατασκευάστηκε μια μεγαλειώδης νεκρική πυρά. 
Η ιστορική φιλία των δύο ανδρών κατά καιρούς έγινε πεδίο ανιστόρητης προβοκάτσιας και κινηματογραφικής ψευδοκουλτούρας για καταναλωτικούς και εντυπωσιοθηρικούς φυσικά λόγους, οι οποίοι υποστήριξαν την ερωτική και σεξουαλική σχέση Αλέξανδρου και Ηφαιστίωνα.
Οι ιστορικές αναφορές και πηγές βέβαια ποτέ δεν στήριξαν αυτόν τον ισχυρισμό και στην ιστορία μπορούμε να μιλάμε μόνο με τα “όταν” και όχι με τα “αν” και τα “μήπως”.
Η φιλία των δύο ανδρών ήταν μια φιλία γαλουχημένη από τα λόγια του μεγάλου δασκάλου τους Αριστοτέλη, που διακήρυττε στα Ηθικά του Νικομάχεια, ότι “η δυνατή φιλία ήταν ο απόλυτος έρωτας και ότι η φιλία είναι μια κατάσταση ζωής και όχι συναίσθημα”. (Ηθικά Νικομάχεια 1156b, 1157b).
Εξάλλου, ο Αριστοτέλης υποστήριζε και δίδασκε ότι ο φίλος είναι ο δεύτερος εαυτός (δεύτερος Αλέξανδρος – “φιλαλέξανδρος”) και ότι ο κάθε άνθρωπος μπορεί να έχει μόνο έναν τέτοιο φίλο (1170b και 1171a). Ολόκληρη η ελληνική και κλασική αρχαιότητα άλλωστε δίνει στη φιλία μια μεγαλειώδη και μοναδική διάσταση μέσα από πλήθος ιστορικών αναφορών και παραδειγμάτων….
Οι ιστορικοί Κούρτιος και Ιουστίνος αναφέρουν τον Ηφαιστίωνα παντού μόνο ως φίλο (amicus) του Αλέξανδρου και πουθενά ως εραστή (amans). Η αναφορά του Αιλιανού για την επίσκεψη των δύο ανδρών στην Τροία και την απόδοση τιμών από τον Αλέξανδρο στον Αχιλλέα και από τον Ηφαιστίωνα στον Πάτροκλο και πάλι, δείχνει την αντίληψη της φιλίας και του ηρωισμού, όπως διακατείχε και τους δύο ήρωες της τρωικής εκστρατείας και κάθε άλλη ερμηνεία θα ήταν τουλάχιστον ανόητη και μικρόνοη, όπως και κάθε αναφορά και υπόνοια στην ερωτική σχέση ανάμεσα σε Πάτροκλο και Αχιλλέα.
Ο Όμηρος πουθενά δεν αναφέρει τίποτα για ερωτική σχέση ανάμεσα στους δύο άνδρες και όσοι υποστήριξαν ανόητα αυτήν την άποψη, τη στήριξαν στο μέγεθος της οδύνης και του πόνου του Αχιλλέα όταν χάθηκε ο Πάτροκλος!
Ο Αρριανός, σε όλη του την ιστοριογραφία, μία μόνο φορά αναφέρει τον Ηφαιστίωνα ως “ερώμενο Αλεξάνδρου” (Λόγοι 2.12.1’7-8).
Βέβαια η λέξη ερώμενος δεν είχε πάντα την έννοια που έχει σήμερα η λέξη ερωμένος, καθώς το ρήμα “ερω” σήμαινε απλά αγαπώ και με τον όρο “έρως”, Πλάτωνας και Αριστοτέλης αναφέρονταν στη σχέση που βασίζεται σε αισθήματα βαθύτατης φιλίας και σεβασμού.
Η αλήθεια είναι ότι περιστατικά ομοφυλοφιλίας υπήρξαν στο στρατόπεδο των Μακεδόνων και καταγράφηκαν και από τον Αρριανό σε κάποιες αναφορές του, ωστόσο τα περιστατικά αυτά ήταν ελάχιστα σε αριθμό, ανάξια αναφοράς και όχι περισσότερα από αυτά που θα μπορούσαν να παρατηρηθούν ίσως ακόμα και σήμερα σε ένα στρατιωτικό σώμα! Γι αυτό και κάθε αναφορά στη φύση των σχέσεων των δύο ανδρών δεν διακατέχεται από προκατάληψη ούτε μισαλλοδοξία, αλλά από απλή φιλαλήθεια, αναζήτηση και ανάδειξη της ουσίας των πραγμάτων. Άλλωστε, μπροστά στο μεγαλείο της φιλίας και της ιστορίας τους όλα τα άλλα φαίνονται πολύ μικρά.

Ταφικό μνημείο
Στις 30 Σεπτεμβρίου 2015 και σύμφωνα με την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της ανασκαφικής ομάδας στον Τύμβο Καστά ως προς τις έρευνες που διεξήγαγαν από το 2012 έως το 2014, το μνημείο κατασκευάστηκε κατά παραγγελία του Μεγάλου Αλεξάνδρου για τον Ηφαιστίωνα.

Περισσότερα θέματα για την αρχαία Ελλάδα εδώ.

    Δημοσίευση σχολίου

    0Σχόλια
    Δημοσίευση σχολίου (0)