Τα πάντα για τη νηστεία

Αποστόλης Ζυμβραγάκης
0
Αποτέλεσμα εικόνας για νηστεία

Νηστεία ονομάζεται η εκούσια ή ακούσια αποχή από τροφή (άλλως ασιτία). Κυρίως ο όρος αυτός χρησιμοποιείται από πολλούς λαούς για την εκούσια αποχή σε ορισμένες τροφές ιδίως για θρησκευτικούς λόγους.
Όπως συμβαίνει και με τον μοναχισμό, η νηστεία αποτελεί ανατολική συνήθεια. Στους αρχαίους ασιατικούς λαούς και στους Αιγυπτίους τη νηστεία την επέβαλλαν θρησκευτικοί λόγοι. Προκειμένου να ετοιμαστούν οι πιστοί για τη συμμετοχή τους σε θρησκευτικές τελετές ή για να τιμήσουν ή για να εξιλεώσουν κάποιο θεό έπρεπε να απόσχουν γενικά ή μερικά από τροφές.
Οι Αιγύπτιοι, όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος, υποβάλλονταν σε νηστεία για θρησκευτικούς αλλά και για λόγους υγιεινής. Νήστευαν κυρίως στις μεγάλες εορτές της Ίσιδας. Από τους Αιγυπτίους η συνήθεια της νηστείας πέρασε στους Έλληνες και τους Εβραίους, από τους οποίους την παρέλαβαν αργότερα οι Χριστιανοί και Μωαμεθανοί.

Η νηστεία στην Αρχαία Ελλάδα

Στους αρχαίους Έλληνες η νηστεία ήταν μάλλον περιορισμένη και μόνο από τους συμμετέχοντες στα διάφορα «μυστήρια» σε αντίθεση με τη λιτότητα στη δίαιτα που ήταν ιδιάζον γνώρισμα των Ελλήνων αλλά και των μεγάλων φιλοσόφων όπως για παράδειγμα ο Σωκράτης, ο Πλάτων.
Την νηστεία ασκούσαν προπάντων οι ιερείς, οι βασιλείς και οι στρατηγοί προκειμένου να θυσιάσουν. Οι άλλοι, και μάλιστα οι Αθηναίοι, νήστευαν μόνο κατά τις εορτές των «Ελευσινίων» και των Θεσμοφορίων για κάθαρση και εξιλασμό. Γενικά οι Έλληνες θεωρούσαν τη νηστεία ως δοκιμασία που συνέτεινε στη προσέγγιση του ανθρώπου στο «θείον» την «θέωση».
Ιδιότυπες νηστείες είχαν επίσης καθιερώσει και θρησκευτικές και φιλοσοφικές σχολές και οργανώσεις όπως οι Ορφικοί και οι Πυθαγόρειοι.

Η νηστεία σε άλλους λαούς

Οι Εβραίοι νήστευαν χωρίς να τους το επιβάλλει κανένας θρησκευτικός κανόνας. Η Παλαιά Διαθήκη τη θεωρεί ως ευάρεστη παρά του Θεού προκαλούσα τη θεία συγνώμη. Η νηστεία των Εβραίων συνίστατο κυρίως στην ελάττωση του αριθμού των γευμάτων. Οι κυριότερες εκ των καθορισμένων καθολικών ιουδαϊκών νηστειών ήταν οι επιβαλλόμενες κατά την εορτή του εξιλασμού στις επετείους των μεγάλων συμφορών όπως της άλωσης της Ιερουσαλήμ από τον Ναβουχοδονόσορα.
Οι σημερινοί Εβραίοι είναι περισσότερο ελευθέριοι στα ζητήματα νηστείας. Μόνο κατά έξι ημέρες το χρόνο υποβάλλονται σε νηστεία που απέχουν τελείως τροφής και ποτού και που τηρούν με ακραία αυστηρότητα.
Οι Ρωμαίοι νήστευαν κυρίως σε εθνικές στιγμές που οι κάτοικοι των διαφόρων πόλεων κατέφευγαν στη δοκιμασία της νηστείας για να προκαλέσουν τη θεία βοήθεια.
Οι Άραβες και άλλοι Μουσουλμάνοι νηστεύουν κατά το μήνα Ραμαζάν (ο 9ος του ισλαμικού σεληνιακού έτους) και πριν της εορτής του Μπαϊράμ δεν τρώγουν απολύτως τίποτα από της ανατολής μέχρι τη δύση του Ηλίου, τη νύκτα όμως επιτρέπεται να τραφούν. Νηστεύουν όμως και σε άλλες ημέρες του έτους με κυριότερη η 10η του μήνα Μπουχαρέμ, του πρώτου μήνα του Μουσουλμανικού έτους.
Οι Βουδιστές του Θιβέτ υποβάλλονται σε δύο ειδών νηστείες, στη «αυστηρή» που είναι διάρκειας 24 ωρών που απαγορεύεται η κατάποση ακόμα και του σίελου και στην ηπιότερη που τρώνε μόνο το βράδυ. Η ηθική του Βουδισμού συνιστά τη νηστεία ως μέσον εξιλασμού.
Οι Βραχμάνοι των Ινδιών νηστεύουν πολύ συχνά και αυστηρά και δεν αναγνωρίζουν κανένα λόγο εξαίρεσης απ΄ αυτή. Οι φακίρηδες καθώς και οι φανατικοί πιστοί των Ινδιών υποβάλλονται σε πρωτοφανείς νηστείες επί 8, 10 και 15 ημέρες.
Οι λαοί της ΝΑ. Ασίας (Λάος, Βιετνάμ, Ταϊλάνδη κλπ) κατά τη περίοδο της νηστείας τους απέχουν από κάθε τροφή από το μεσημέρι μέχρι την επομένη το πρωί. Ως ημέρες νηστείας έχουν κυρίως εκείνες κατά τις οποίες υπερχειλίζουν οι σπουδαιότεροι ποταμοί των περιοχών τους όπου και οι κατοικίες τους. Οι πλημμύρες αυτές συμπίπτουν με τον μήνα Μάρτιο όπου λιώνουν τα χιόνια. Ο σκοπός της νηστείας των έχει να κάνει με την εξασφάλιση ευνοϊκής επίδρασης των υδάτων στη γονιμότητα της Γης (οι ήρεμες πλημμύρες είναι αναγκαίες στους απέραντους ορυζώνες).
Οι Κινέζοι και οι Ιάπωνες νηστεύουν, προπάντων, όταν πλήττονται από μεγάλες συμφορές.
Οι λαοί της Αφρικής και της Αμερικανικής ηπείρου, κατά ειδικούς ερευνητές, τηρούν νηστείες που τους επιβάλλουν οι θρησκευτικές πεποιθήσεις τους.
Μόνο οι Πάρσοι, δηλαδή οι κληρονόμοι της Ζωροαστρικής θρησκείας των αρχαίων Περσών θεωρούνται και οι μόνοι παγκόσμια που δεν τηρούν νηστεία. Έχουν τη γνώμη ότι καλλίτερα τιμούν και περισσότερο ευχαριστούν το θεό, όταν τρέφονται καλά παρά όταν εκούσια προσπαθούν να εξασθενίσουν τον οργανισμό τους. Κατά τα ιερά βιβλία τους η ψυχή καθίσταται ισχυρότερη και ικανή να ανθίσταται σε κακά πνεύματα μόνο όταν μένει σε σώμα υγιές και εύρωστο.

Η νηστεία στον Χριστιανικό Κόσμο

Στη διδασκαλία του Ιησού αναφορές στη νηστεία γίνονται στις ακόλουθες ευαγγελικές περικοπές:
  • Στο κατά Ματθαίον Κεφ: 6, 9
  • Στο κατά Μάρκον Κεφ: 2 και
  • Στο κατά Λουκά Κεφ: 5

Ορθόδοξη Εκκλησία

Σύμφωνα με τους ιερούς κανόνες του Κανονικού Δικαίου της Ορθόδοξης Εκκλησίας, νηστείες ονομάσθηκαν οι ημέρες κατά τις οποίες οι πιστοί οφείλουν να απέχουν από τις ηδονές του βίου και ορισμένων τροφών και ποτών. Κατά τον Κ. Ράλλη νηστείες καλούνται οι υπό της Εκκλησίας θεσπισμένες ημέρες «καθ΄ας οι πιστοί εν πνευματική συντριβή και μετανοία οφείλουν να ανυψούν το πνεύμα προς τον Κύριον δια ναρκώσεως της σαρκός, απεχόμενοι των ηδονών του βίου και ωρισμένων βρωμάτων και ποτών».

Νηστεία και Κατάλυση νηστείας

Κάθε Χριστιανός οφείλει να νηστεύει κατά τις νηστείες, όπως καθορίστηκαν από την Μητέρα Εκκλησία. Εκκλησιαστικά, νηστεία εννοείται η λήψη ξηράς τροφής, άνευ ελαίου, οίνου ή άλλης λιπαρής ουσίας και μόνο μια φορά την ημέρα, κατά την ενάτη ώρα. Στο Βυζαντινό ωρολόγιο, η ενάτη ώρα αντιστοιχεί περίπου με τις 3 μετά το μεσημέρι.
Αν κάποιος φάει έστω και λίγο ψωμί πάνω από μια φορά την ημέρα, τότε αυτό λέγεται λύση της νηστείας.
Αν κάποιος φάει μια λιπαρή τροφή ή πιεί ένα οινοπνευματώδες ποτό, τότε αυτό λέγεται κατάλυση της νηστείας.

Αποχή βρώσης κατά τη νηστεία

Κατά τις ημέρες των νηστειών επιβάλλεται στους Χριστιανούς η αποχή της βρώσης:
  • κρέατος,
  • αυγών,
  • ζωικών προϊόντων,
  • γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων,
  • ιχθύων - εξαιρούνται τα μαλάκια και τα όστρακα, όπως επίσης και τα παρασκευάσματα από τα αυγά των ψαριών: ταραμάς, αυγοτάραχο και χαβιάρι,
  • ελαίου - εξαιρούνται οι καρποί της ελιάς, δηλ. οι ελιές, που αν και παράγουν το λάδι, εν τούτοις καταναλώνονται εν καιρώ νηστείας, αν βέβαια η νηστεία δεν είναι αυστηρή (βλ. παρακάτω: Νηστεία προ της Θείας Μεταλήψεως),
  • οίνου και των διαφόρων οινοπνευματωδών ποτών.
Όταν κάποιος δεν τρώει όλα τα παραπάνω τότε κάνει νηστεία οίνου και ελαίου ή αλλιώς πλήρη ή γενική νηστεία.

Νηστίσιμα εδέσματα

Σε αντιδιαστολή με τα αρτύσιμα εδέσματα, οι τροφές, που επιτρέπονται κατά τη (γενική) νηστεία συνοπτικά είναι:
  • Λαχανικά, Χόρτα,Φρούτα και Χυμοί Φρούτων.
  • Αφεψήματα: (Καφές, Τσάι, Χαμομήλι, Φασκόμηλο, κ.ά. βότανα)
  • Προϊόντα, που βασίζονται στα δημητριακά, όπως τα σιτηρά: Αρτοσκευάσματα (Ψωμί, Φρυγανιές), Ζυμαρικά, Βραστό σιτάρι (κόλλυβα), Σησαμέλαιο, Ταχίνι, κ.α.
  • Όσπρια χωρίς λάδι.

Διαβάθμιση νηστείας

Ανάλογα με την ποικιλία των τροφών, που επιτρέπονται να καταναλωθούν κατά την διάρκεια μιας ημέρας, η νηστείας κατατάσσεται σε τέσσερα επίπεδα. Τα τρία πρώτα επίπεδα είναι μερική νηστεία, ενώ το τελευταίο επίπεδο αντιστοιχεί στην μη νηστεία:
1. Κατάλυση οίνου και ελαίου. Εκτός από ξηρά τροφή, επιτρέπεται και η λήψη τροφών, που περιέχουν λάδι ή άλλες φυτικές λιπαρές ουσίες καθώς και τα οινοπνευματώδη ποτά. Ισοδυναμεί με νηστεία ιχθύος.
2. Κατάλυση ιχθύος. Επιτρέπεται η λήψη τροφών, που περιέχουν όλα τα προηγούμενα και επιπλέον ψάρια, αλλά όχι κρέας. Ισοδυναμεί με νηστεία τυρού και ωών.
3. Κατάλυση τυρού και ωών. Επιτρέπεται η λήψη τροφών, που περιέχουν όλα τα προηγούμενα και επιπλέον αυγά ή γαλακτοκομικά προϊόντα. Ισοδυναμεί με νηστεία κρέατος.
4. Κατάλυση εις πάντα. Επιτρέπεται κάθε είδους τροφή, ακόμη και το κρέας.

Διάταξη νηστειών

Οι διατεταγμένες πολυήμερες νηστείες, που οφείλουν να νηστεύουν οι Χριστιανοί είναι οι εξής:
1. Η νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής εκάστης εβδομάδας, επειδή την ημέρα Τετάρτη ξεκίνησε η δίκη του Χριστού και την ημέρα Παρασκευή σταυρώθηκε.
Εξαιρέσεις: Κατάλυση εις πάντα τις Τετάρτες και τις Παρασκευές επιτρέπεται μόνο στις εξής περιπτώσεις:
  • Από 25 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 4 Ιανουαρίου (Από τα Χριστούγεννα μέχρι και την προπαραμονή των Φώτων).
  • Από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου έως την Κυριακή του Ασώτου.
  • Την Τετάρτη και την Παρασκευή της Διακαινήσιμου εβδομάδας (δηλ. της εβδομάδας του Πάσχα)
  • Την Τετάρτη και την Παρασκευή της εβδομάδας του Αγίου Πνεύματος.
  • Την Τετάρτη και την Παρασκευή της εβδομάδας της Τυροφάγου, επιτρέπεται η κατάλυση τυρού και ωών.
  • Τετάρτες ή Παρασκευές, όταν συμπέσουν με Δεσποτική εορτή, ή Θεομητορική εορτή, ή εορτή κάποιου Αγίου, που θεωρείται από την Εκκλησία αργία (βλ. παρακάτω), τότε αυτές "καταλύονται" (δεν τηρούνται) γενικώς ή μερικώς ανάλογα με την περίπτωση.

2. Η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, που αρχίζει την Καθαρά Δευτέρα και λήγει το Μεγάλο Σάββατο.
Εξαιρέσεις:
  • Αν τύχει εορτή κατά την Καθαρά ή την Μεγάλη Εβδομάδα, η νηστεία δεν καταλύεται.
  • Τα Σάββατα και τις Κυριακές επιτρέπεται η κατάλυση οίνου και ελαίου.
  • Το Μεγάλο Σάββατο, η νηστεία δεν καταλύεται.
  • Επιτρέπεται κατάλυση ιχθύος μόνο μια φορά μέσα στη Σαρακοστή, δηλαδή το διάστημα από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι την Κυριακή των Βαΐων. Γενικά, η κατάλυση ιχθύος πραγματοποιείται την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, στις 25 Μαρτίου. Αν, όμως, μια χρονιά ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου δεν συμπέσει μέσα στο προαναφερόμενο διάστημα, τότε η κατάλυση ιχθύος γίνεται την Κυριακή των Βαΐων.

3. Η νηστεία των Αγίων Αποστόλων, που αρχίζει μετά τη Κυριακή των Αγίων Πάντων και λήγει στις 29 Ιουνίου, στη μνήμη των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.
Σημείωση: Οι εκκλησίες και οι πιστοί, που ακολουθούν το Αναθεωρημένο Ιουλιανό Ημερολόγιο, διανύουν νηστεία δεκατριών ημερών λιγότερων από τη νηστεία, που κάνουν όσοι ακολουθούν το Ιουλιανό Ημερολόγιο. Κατά το Ιουλιανό Ημερολόγιο, η νηστεία των Αγίων Αποστόλων κυμαίνεται μεταξύ 9 και 43 ημερών. Επομένως, είναι πιθανό μερικές χρονιές, οι ακολουθούντες το Αναθεωρημένο Ιουλιανό Ημερολόγιο να χάνουν παντελώς τη νηστεία των Αγίων Αποστόλων.
Εξαιρέσεις:
  • Επιτρέπεται η κατάλυση οίνου και ελαίου, εκτός Τετάρτης και Παρασκευής.
  • Τα Σάββατα και τις Κυριακές επιτρέπεται η κατάλυση ιχθύος.

4. Η νηστεία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή του Δεκαπενταυγούστου, που αρχίζει τη 1η Αυγούστου και λήγει στις 15 του ίδιου μήνα.

5. Η νηστεία πρό των Χριστουγέννων, που διαρκεί 40 ημέρες και αρχίζει στις 15 Νοεμβρίου και λήγει στις 25 Δεκεμβρίου.
Εξαιρέσεις:
  • Επιτρέπεται η κατάλυση οίνου και ελαίου, εκτός Τετάρτης και Παρασκευής.
  • Τα Σάββατα και τις Κυριακές επιτρέπεται η κατάλυση ιχθύος.
  • Την παραμονή των Χριστουγέννων (βλ. παρακάτω) η νηστεία δεν καταλύεται, εκτός αν συμπέσει Σάββατο ή Κυριακή, οπότε γίνεται κατάλυση οίνου και ελαίου.

Επίσης, οι Χριστιανοί οφείλουν να νηστεύουν κατά τις εξής ημέρες:
1. Η νηστεία της παραμονής των Θεοφανίων, στις 5 Ιανουαρίου.
2. Η νηστεία της ιερής μνήμης της Αποτομής της Τιμίας Κεφαλής (αποκεφαλισμού) του Ιωάννη του Προδρόμου, στις 29ης Αυγούστου.
3. Η νηστεία της ιερής μνήμης της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού, στις 14ης Σεπτεμβρίου.
4. Η νηστεία της παραμονής (δηλ. της προηγούμενης ημέρας) των Χριστουγέννων, στις 24 Δεκεμβρίου.
Εξαίρεση: Αν οι παραπάνω ημέρες συμπέσουν Σάββατο ή Κυριακή τότε υποχρεωτικά γίνεται κατάλυση οίνου και ελαίου.

Νηστεία Σαββάτου και Κυριακής

Σαν γενικός κανόνας ισχύει ότι όλα τα Σάββατα και οι Κυριακές του έτους δεν επιτρέπεται νηστεία οίνου και ελαίου (δηλαδή γίνεται υποχρεωτικά κατάλυση οίνου και ελαίου)
Εξαίρεση: Το Μεγάλο Σάββατο δεν καταλύεται η νηστεία.

Νηστεία προ της Θείας Μεταλήψεως

Ακόμη, οι Χριστιανοί, που πρόκειται να μεταλάβουν των Αχράντων Μυστηρίων, οφείλουν να προετοιμαστούν σωματικώς και πνευματικώς. Μέρος αυτής της προετοιμασίας είναι και η νηστεία προ της Θείας Μεταλήψεως. Σύμφωνα με τους ιερούς κανόνες η Θεία Ευχαριστία πρέπει να τελείται από νηστικούς και να μεταλαμβάνεται από νηστικούς. Η νηστεία προ της θείας μεταλήψεως ή ευχαριστιακή νηστεία, για τους χριστιανούς που τηρούν τις καθιερωμένες νηστείες του έτους, συμπεριλαμβανομένης της νηστείας της Τετάρτης και Παρασκευής, συνίσταται σε αποχή από κάθε είδους τροφή αλλά και νερό από τα μεσάνυχτα της παραμονής προς ανήμερα της ημέρας, που θα μεταλάβουν. Έτσι ώστε, η "πρώτη τροφή", που θα καταπωθεί εκείνη την ημέρα, να μην είναι άλλη από τη Θεία Κοινωνία. Ειδική εξαίρεση γίνεται για τους μελλοθάνατους, οι οποίοι κοινωνούν των Αχράντων Μυστηρίων σε κάθε περίπτωση. 
Σε ορισμένες περιπτώσεις ο εξομολόγος-πνευματικός μπορεί να συστήσει νηστεία προ της θείας κοινωνίας μεγαλύτερη και διαφορετική από την καθιερωμένη ευχαριστιακή νηστεία, λαμβάνοντας κάθε φορά υπόψιν του την πνευματική κατάσταση, την ηλικία, τη σωματική αντοχή και την υγεία του κάθε πιστού. 
Σύμφωνα με ορισμένες παραδόσεις, οι οποίες διαδόθηκαν από τον 15ο και 16ο αιώνα μ.Χ., ένας υγιής Χριστιανός, που πρόκειται να μεταλάβει, πρέπει να τηρεί αυστηρή νηστεία (δηλ. να απέχει και από ορισμένες "νηστίσιμες τροφές" όπως οι ελιές, και φαγητά, που περιέχουν σησαμέλαιο, ταχίνι ή ταραμά) τρεις ημέρες προ της Θείας Μεταλήψεως. Οι παραδόσεις αυτές δεν αποτελούν κανόνες της Εκκλησίας ούτε στηρίζονται στην εκκλησιαστική παράδοση. 

Νηστεία και Εορτολόγιο

Ακίνητο εορτολόγιο
Ιανουάριος
ΗμερομηνίαΕορτήΑργίαΝηστεία/Κατάλυση
1Περιτομή Ιησού Χριστού - Βασιλείου του ΜεγάλουΝαιΕις πάντα
6Τα Άγια ΘεοφάνειαΝαιΕις πάντα
7Σύναξη Αγίου Ιωάννου του ΠροδρόμουΝαιΙχθύος
16Προσκύνηση αλύσεως Αγίου ΠέτρουΌχιΟίνου και ελαίου
17Αγίου Αντωνίου του ΜεγάλουΝαιΟίνου και ελαίου
18Αγίων Αθανασίου και Κυρίλλου Πατριαρχών ΑλεξανδρείαςΝαιΟίνου και ελαίου
20Αγίου Ευθυμίου του ΜεγάλουΝαιΟίνου και ελαίου
22Αγίου Τιμοθέου Αποστόλου - Αναστασίου ΠέρσουΌχιΟίνου και ελαίου
25Αγίου Γρηγορίου του ΘεολόγουΝαιΟίνου και ελαίου
27Ανακομιδή λειψάνων Αγίου Ιωάννου του ΧρυσοστόμουΝαιΟίνου και ελαίου
30Των Τριών ΙεραρχώνΝαιΟίνου και ελαίου

Φεβρουάριος
ΗμερομηνίαΕορτήΑργίαΝηστεία/Κατάλυση
2Υπαπαντή Ιησού ΧριστούΝαιΙχθύος
8Αγίου Θεοδώρου του ΣτρατηλάτουΌχιΟίνου και ελαίου
10Αγίου Χαραλάμπους ΙερομάρτυροςΝαιΟίνου και ελαίου
11Αγίου Βλασίου ΙερομάρτυροςΌχιΟίνου και ελαίου
17Αγίου Θεοδώρου του ΤύρωνοςΌχιΟίνου και ελαίου
24Α' και Β' εύρεση της Τιμίας Κεφαλής Ιωάννου του ΠροδρόμουΌχιΟίνου και ελαίου

Μάρτιος
ΗμερομηνίαΕορτήΑργίαΝηστεία/Κατάλυση
9Των εν Σεβαστεία Αγίων ΜαρτύρωνΝαιΟίνου και ελαίου
25Ευαγγελισμός της ΘεοτόκουΝαιΙχθύος
26Σύναξη Αρχαγγέλου ΓαβριήλΌχιΟίνου και ελαίου

Απρίλιος
ΗμερομηνίαΕορτήΑργίαΝηστεία/Κατάλυση
23Αγίου Γεωργίου του ΤροπαιοφόρουΝαιΟίνου και ελαίου
25Αγίου Μάρκου του Αποστόλου και ΕυαγγελιστήΌχιΟίνου και ελαίου
30Αγίου Ιακώβου του ΑποστόλουΌχιΟίνου και ελαίου

Μάιος
ΗμερομηνίαΕορτήΑργίαΝηστεία/Κατάλυση
2Ανακομιδή λειψάνων Αθανασίου του ΜεγάλουΌχιΟίνου και ελαίου
8Αγίου Ιωάννου του ΘεολόγουΝαιΟίνου και ελαίου
15Αγίου Παχωμίου του Μεγάλου, Αχιλλίου ΛαρίσηςΌχιΟίνου και ελαίου
21Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης των ΙσαποστόλωνΝαιΟίνου και ελαίου
25Γ' εύρεση της Τιμίας Κεφαλής Ιωάννου του ΠροδρόμουΌχιΟίνου και ελαίου

Ιούνιος
ΗμερομηνίαΕορτήΑργίαΝηστεία/Κατάλυση
8Ανακομιδή λειψάνων Θεοδώρου του ΣτρατηλάτουΝαιΟίνου και ελαίου
11Αγίων Βαρθολομαίου και Βαρνάβα, Άξιον ΕστίνΌχιΟίνου και ελαίου
24Γενέθλιο Ιωάννου του ΠροδρόμουΝαιΙχθύος
29Των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και ΠαύλουΝαιΙχθύος
30Σύναξη των Αγίων Δώδεκα ΑποστόλωνΝαιΟίνου και ελαίου

Ιούλιος
ΗμερομηνίαΕορτήΑργίαΝηστεία/Κατάλυση
1Των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού (των Ρωμαίων)ΌχιΟίνου και ελαίου
2Κατάθεση Εσθήτας της ΘεοτόκουΌχιΟίνου και ελαίου
17Αγίας Μαρίνας της ΜεγαλομάρτυροςΌχιΟίνου και ελαίου
20Προφήτη Ηλιού του ΘεοβίτουΝαιΟίνου και ελαίου
22Μαρίας της ΜαγδαληνήςΌχιΟίνου και ελαίου
25Κοίμηση της Αγίας ΆννηςΌχιΟίνου και ελαίου
26Αγίας Παρασκευής - Αγίου ΕρμολάουΌχιΟίνου και ελαίου
27Αγίου ΠαντελεήμονοςΝαιΟίνου και ελαίου

Αύγουστος
ΗμερομηνίαΕορτήΑργίαΝηστεία/Κατάλυση
6Μεταμόρφωση του ΣωτήροςΝαιΙχθύος
15Κοίμηση της ΘεοτόκουΝαιΙχθύος
29Αποτομή Κεφαλής Ιωάννου του ΠροδρόμουΝαιΝηστεία
31Κατάθεση Τιμίας Ζώνης της ΘεοτόκουΌχιΟίνου και ελαίου

Σεπτέμβριος
ΗμερομηνίαΕορτήΑργίαΝηστεία/Κατάλυση
1Αρχή της Ινδίκτου, Συμεών ΣτυλίτουΝαιΟίνου και ελαίου
6Ανάμνηση θαύματος Αρχιστρατήγου ΜιχαήλΌχιΟίνου και ελαίου
8Γενέθλιο της ΘεοτόκουΝαιΙχθύος
9Αγίων Θεοπατόρων Ιωακείμ και ΆννηςΌχιΟίνου και ελαίου
13Εγκαίνια του Ναού της Αναστάσεως - Κορνηλίου του ΕκατόνταρχουΌχιΟίνου και ελαίου
14Ύψωση του Τιμίου ΣταυρούΌχιΝηστεία
20Αγίου Ευσταθίου και των συν αυτώΌχιΟίνου και ελαίου
23Σύλληψη Αγίου Ιωάννου του ΠροδρόμουΌχιΟίνου και ελαίου
26Μετάσταση του Αγίου Ιωάννου του ΘεολόγουΝαιΟίνου και ελαίου

Οκτώβριος
ΗμερομηνίαΕορτήΑργίαΝηστεία/Κατάλυση
6Αγίου Θωμά του ΑποστόλουΌχιΟίνου και ελαίου
18Αγίου Λουκά του ΕυαγγελιστήΌχιΟίνου και ελαίου
23Αγίου Ιακώβου του ΑδελφοθέουΌχιΟίνου και ελαίου
26Αγίου Δημητρίου του ΜυροβλήτουΝαιΟίνου και ελαίου

Νοέμβριος
ΗμερομηνίαΕορτήΑργίαΝηστεία/Κατάλυση
1Των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού (των Ασιατών)ΌχιΟίνου και ελαίου
8Σύναξη Αρχαγγέλων Μιχαήλ και ΓαβριήλΝαιΟίνου και ελαίου
12Αγίου Ιωάννου του ΕλεήμονοςΌχιΟίνου και ελαίου
13Αγίου Ιωάννου του ΧρυσοστόμουΝαιΟίνου και ελαίου
14Αγίου Φιλίππου του ΑποστόλουΝαιΙχθύος
16Αγίου Ματθαίου του Αποστόλου και ΕυαγγελιστούΌχιΟίνου και ελαίου
21Εισόδια της ΘεοτόκουΝαιΙχθύος
25Αγίας Αικατερίνης της ΜεγαλομάρτυροςΝαιΟίνου και ελαίου
30Αγίου Ανδρέα του ΠρωτόκλητουΝαιΟίνου και ελαίου

Δεκέμβριος
ΗμερομηνίαΕορτήΑργίαΝηστεία/Κατάλυση
4Αγίας Βαρβάρας Μεγαλομάρτυρος - Αγίου Ιωάννου του ΔαμασκηνούΌχιΟίνου και ελαίου
5Αγίου Σάββα του ΗγιασμένουΝαιΟίνου και ελαίου
6Αγίου Νικολάου Επισκόπου ΜύρωνΝαιΟίνου και ελαίου
9Σύλληψη Αγίας Άννης, μητρός της ΘεοτόκουΝαιΟίνου και ελαίου
12Αγίου Σπυρίδωνος Τριμυθούντος του ΘαυματουργούΝαιΟίνου και ελαίου
15Αγίου Ελευθερίου του ΙερομάρτυροςΌχιΟίνου και ελαίου
17Προφήτου Δανιήλ και Αγίου Διονυσίου εκ ΖακύνθουΌχιΟίνου και ελαίου
20Ιγνατίου του Θεοφόρου - Προεόρτια ΧριστουγέννωνΌχιΟίνου και ελαίου
25Γέννηση Ιησού ΧριστούΝαιΕις πάντα
26Σύναξη Υπεραγίας ΘεοτόκουΝαιΟίνου και ελαίου
27Αγίου Στεφάνου του ΠρωτομάρτυροςΝαιΟίνου και ελαίου

Κινητό εορτολόγιο
Στο κινητό εορτολόγιο περιλαμβάνονται οι εορτές του Πασχαλίου, δηλαδή αυτές που εξαρτώνται από το Ορθόδοξο Πάσχα. Οι υποθετικές ημερομηνίες, που δίνονται, ισχύουν με την υπόθεση ότι το Πάσχα συμπίπτει την 1η Απριλίου. Εάν το Πάσχα συμβεί Χ μέρες πριν την 1η Απριλίου ή Υ μέρες μετά την 1η Απριλίου, τότε θα πρέπει να αφαιρεθούν Χ ημέρες ή αντίστοιχα να προστεθούν Υ ημέρες σε όλες τις υποθετικές ημερομηνίες.
Αρχή Τριωδίου (με την υπόθεση ότι το Πάσχα συμπίπτει την 1η Απριλίου)
ΗμέραΕορτήΑργίαΝηστεία/ΚατάλυσηΜέρες από το ΠάσχαΥποθετική ημερομηνία
ΚυριακήΤου Τελώνου και ΦαρισαίουΝαιΕις πάντα-7021 Ιανουαρίου1
ΚυριακήΤου ΑσώτουΝαιΕις πάντα-6328 Ιανουαρίου1
ΣάββατοΤων Ψυχών (Μνήμη Κεκοιμημένων Αγίων προ της Αποκρέω)ΌχιΕις πάντα-573 Φεβρουαρίου1
ΚυριακήΤης ΑποκρέωΝαιΕις πάντα-564 Φεβρουαρίου1
ΣάββατοΤων ψυχών (Των εν ασκήσει λαμψάντων)ΌχιΤύρου και Ωών-5010 Φεβρουαρίου1
ΚυριακήΤης ΤυροφάγουΝαιΤύρου και Ωών-4911 Φεβρουαρίου1
Υποσημειώσεις:
1. Εάν το έτος είναι δίσεκτο, τότε η ημερομηνία προσαυξάνει κατά ένα. Π.χ. 21 Ιανουαρίου => 22 Ιανουαρίου

Μεγάλη Τεσσαρακοστή (με την υπόθεση ότι το Πάσχα συμπίπτει την 1η Απριλίου)
ΗμέραΕορτήΑργίαΝηστεία/ΚατάλυσηΜέρες από το ΠάσχαΥποθετική ημερομηνία
ΔευτέραΚαθαρά ΔευτέραΌχιΝηστεία-4812 Φεβρουαρίου1
ΠαρασκευήΑ' ΧαιρετισμοίΌχιΝηστεία-4416 Φεβρουαρίου1
ΣάββατοΘαύμα κολλύβων Αγίων ΘεοδώρωνΌχιΟίνου και Ελαίου-4317 Φεβρουαρίου1
ΚυριακήΑ' Νηστειών (της Ορθοδοξίας)ΝαιΟίνου και Ελαίου-4218 Φεβρουαρίου1
ΠαρασκευήΒ' ΧαιρετισμοίΌχιΝηστεία-3723 Φεβρουαρίου1
ΚυριακήΒ' Νηστειών (Γρηγορίου του Παλαμά)ΝαιΟίνου και Ελαίου-3525 Φεβρουαρίου1
ΠαρασκευήΓ' ΧαιρετισμοίΌχιΝηστεία-302 Μαρτίου
ΚυριακήΓ' Νηστειών (της Σταυροπροσκυνήσεως)ΝαιΟίνου και Ελαίου-284 Μαρτίου
ΠαρασκευήΔ' ΧαιρετισμοίΌχιΝηστεία-239 Μαρτίου
ΚυριακήΔ' Νηστειών (του Αγίου Ιωάννου συγγραφέως της Κλίμακος)ΝαιΟίνου και Ελαίου-2111 Μαρτίου
ΠέμπτηΤης Ε' Εβδομάδος (Του Μεγάλου Κανόνος)ΌχιΝηστεία-1715 Μαρτίου
ΠαρασκευήΌλοι οι ΧαιρετισμοίΌχιΝηστεία-1616 Μαρτίου
ΣάββατοΤης Ε' Εβδομάδος (του Ακαθίστου Ύμνου)ΌχιΟίνοι και Ελαίου-1517 Μαρτίου
ΚυριακήΕ' Νηστειών (της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας)ΝαιΟίνου και Ελαίου-1418 Μαρτίου
ΣάββατοΗ ανάστασις του ΛαζάρουΝαιΟίνοι και Ελαίου-824 Μαρτίου
ΚυριακήΤων ΒαΐωνΝαιΟίνου και Ελαίου2-725 Μαρτίου
Μεγάλη ΔευτέραΙωσήφ του Παγκάλου (Αρχή Μεγάλη Εβδομάδος)ΝαιΝηστεία-626 Μαρτίου
Μεγάλη ΤρίτηΤων δέκα ΠαρθένωνΝαιΝηστεία-527 Μαρτίου
Μεγάλη ΤετάρτηΤης Αλειψασης Τον Κυριον ΜυρωΝαιΝηστεία-428 Μαρτίου
Μεγάλη ΠέμπτηΟ Μυστικός ΔείπνοςΝαιΝηστεία-329 Μαρτίου
Μεγάλη ΠαρασκευήΤα Άγια Πάθη του ΚυρίουΝαιΝηστεία-230 Μαρτίου
Μεγάλο ΣαββάτοΗ Ταφή του ΚυρίουΝαιΝηστεία-131 Μαρτίου
Υποσημειώσεις:
1. Εάν το έτος είναι δίσεκτο, τότε η ημερομηνία προσαυξάνει κατά ένα. Π.χ. 21 Ιανουαρίου => 22 Ιανουαρίου
2. Μέσα στη Μεγάλη Τεσσαρακοστή επιτρέπεται μόνο μια φορά η κατάλυση ιχθύος. Το πότε γίνεται αυτό εξαρτάται από δύο γεγονότα: την ακίνητη εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (25 Μαρτίου) και την κινητή Κυριακή των Βαΐων. Η κατάλυση της νηστείας (κατάλυση ιχθύος) πραγματοποιείται την ημέρα, που θα συμβεί χρονικά η πρώτη από τις δύο προαναφερόμενες ημέρες. Είναι προφανές ότι αν το Πάσχα συμβεί οποιαδήποτε μέρα του Απριλίου (Ιουλιανό Ημερολόγιο), τότε ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου προηγείται της Κυριακής των Βαΐων. Σε αντίθετη περίπτωση (Πάσχα τον μήνα Μάρτιο, με το Ιουλιανό), ο Ευαγγελισμός έπεται της Κυριακής των Βαΐων.

Πεντηκοστάριο (με την υπόθεση ότι το Πάσχα συμπίπτει την 1η Απριλίου)
ΗμέραΕορτήΑργίαΝηστεία/ΚατάλυσηΜέρες από το ΠάσχαΥποθετική ημερομηνία
ΚυριακήΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΣΧΑ (Η Ανάστασις του Κυρίου)ΝαιΕις πάντα01 Απριλίου
ΔευτέραΤης Διακαινισίμου3ΝαιΕις πάντα+12 Απριλίου
ΠαρασκευήΤης Ζωοδόχου ΠηγήςΝαιΕις πάντα+56 Απριλίου
ΚυριακήΒ' (Της Ψηλαφήσεως του Θωμά)ΝαιΕις πάντα+78 Απριλίου
ΚυριακήΓ' (Των Μυροφόρων)ΝαιΕις πάντα+1415 Απριλίου
ΚυριακήΔ' (Του Παραλύτου)ΝαιΕις πάντα+2122 Απριλίου
ΤετάρτηΤης ΜεσοπεντηκοστήςΌχιΙχθύος+2425 Απριλίου
ΚυριακήΕ' (Της Σαμαρείτιδος)ΝαιΕις πάντα+2829 Απριλίου
ΚυριακήΣΤ' (Του Τυφλού)ΝαιΕις πάντα+356 Μαΐου
ΤετάρτηΤης Αποδόσεως του ΠάσχαΝαιΙχθύος+389 Μαΐου
ΠέμπτηΤης ΑναλήψεωςΝαιΕις πάντα+3910 Μαΐου
ΚυριακήΖ' (Των 318 Αγίων Πατέρων της Α' Οικουμενικής Συνόδου)ΝαιΕις πάντα+4213 Μαΐου
ΣάββατοΜνήμη Κεκοιμημένων (Ψυχών)ΌχιΕις πάντα+4819 Μαΐου
ΚυριακήΗ' (Της Πεντηκοστής)ΝαιΕις πάντα+4920 Μαΐου
Υποσημειώσεις:
3. Η μνήμη του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου είναι ακίνητη εορτή (23 Απριλίου) αν το Πάσχα συμβεί πριν τις 23 Απριλίου, ενώ είναι κινητή εορτή (Δευτέρα του Πάσχα) αν το Πάσχα συμβεί ανήμερα ή μετά τις 23 Απριλίου, μια δεδομένη χρονιά.

Του Αγίου Πνεύματος και οι Κυριακές του Ματθαίου (με την υπόθεση ότι το Πάσχα συμπίπτει την 1η Απριλίου)
ΗμέραΕορτήΑργίαΝηστεία/ΚατάλυσηΜέρες από το ΠάσχαΥποθετική ημερομηνία
ΔευτέραΤου Αγίου ΠνεύματοςΝαιΕις πάντα+5021 Μαΐου
ΚυριακήΑ' Ματθαίου (Των Αγίων Πάντων)ΝαιΕις πάντα+5627 Μαΐου
ΚυριακήΒ' Ματθαίου (Των εν Αγίω όρει διαλαμψάντων Πατέρων)ΝαιΕις πάντα+633 Ιουνίου

Επιτίμια

Στους πιστούς που δεν τηρούν τις καθορισθείσες από την Εκκλησία νηστείες δεν είναι αναγκαστικό να επιβάλλονται (ή επαπειλούνται) αυστηρότατες ποινές όπως καθαίρεση, όταν πρόκειται περί κληρικών και αφορισμός, όταν πρόκειται περί λαϊκών, διότι είναι στην διακριτική ευχέρεια του πνευματικού του καθενός ορθόδοξου χριστιανού το πόσο, πότε και πώς θα νηστεύσει. Οι αυτές ποινές προβλέπονται επίσης και για τους νηστεύοντες τα Σάββατα και τις Κυριακές και όσους έχουν εντολή από γιατρό να μην νηστεύουν (διότι δογματικά η νηστεία είναι παθοκτόνος και όχι σωματοκτόνος), εξαιρουμένου του Μεγάλου Σαββάτου (θεωρούμενοι ως αντίθετοι του Δόγματος).

Σημειώσεις

  • Τα επιτρεπόμενα κατά τις νηστείες («νηστίσιμα») εδέσματα ονομάζονται και «σαρακοστιανά».
  • Εκ του ρήματος νηστεύω και το επίθετο «νηστευτής» (θηλυκό: νηστεύτρια) που χαρακτηρίζει επιπρόσθετα εκείνον που έχει την έφεση να ασκεί αυστηρή νηστεία π.χ. ο Ιωάννης ο Νηστευτής.
  • Για την αποχή από τον οίνο οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν το ρήμα νήφω που σήμαινε επίσης ότι είμαι φρόνιμος, διατηρώ ηρεμία σκέψης. Εξ αυτού και το όνομα δύο Οικουμενικών Πατριαρχών Νήφων Α΄ και Νήφων Β΄. Τη χρήση αυτού του ρήματος έκανε και ο Απόστολος Παύλος προς τον Τιμόθεο:"νήφε εν πάσι". Σύγχρονη χρήση εκ του ρήματος αυτού είναι το παράγωγο επίθετο νηφάλιος.

Περισσότερα θέματα για τη θρησκεία εδώ.

Δημοσίευση σχολίου

0Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου (0)