Σταθερά αυξανόμενο είναι, σύμφωνα με στοιχεία, το ποσοστό των παιδιών που ξεκινούν το κάπνισμα, παρά το γεγονός ότι στους ενήλικες τα ποσοστά καπνιστών έχουν μειωθεί. Ωστόσο, ήδη από την ηλικία των 15 ετών, περισσότερο τα αγόρια και λιγότερο τα κορίτσια, όχι μόνο αγοράζουν το πρώτο τους πακέτο αλλά και εθίζονται στο τσιγάρο.
Περισσότερα θέματα για το κάπνισμα εδώ.
Και αν στους ενήλικες κίνητρο για την διακοπή του καπνίσματος είναι η προστασία της υγείας τους από θανατηφόρες παθήσεις, έρευνα του 2008 στην Ελλάδα έδειξε ότι οι έφηβοι διόλου δεν ενδιαφέρονται για τον καρκίνο, τις καρδιακές προσβολές και όλτα τα άλλα προβλήματα υγείας που μπορεί να προκαλέσει το τσιγάρο.
Πώς πρέπει, λοιπόν, να μιλήσει ο γονιός σε έναν έφηβο προκειμένου να τον αποτρέψει από το κάπνισμα;
Δίνοντας το καλό παράδειγμα
«Όπως στα περισσότερα πράγματα, έτσι και στο κάπνισμα, το παράδειγμα του γονέα και η γενικότερη στάση του απέναντι σε αυτό έχει πολλά να προσφέρει στην αντίληψη του παιδιού -του αυριανού εφήβου και μελλοντικού ενήλικα- σχετικά με το τσιγάρο», λέει η ψυχολόγος κ. Λαμπρινή Καλαντζή. «Όταν κάποιος γονέας καπνίζει φαντάζει δυσκολότερο να 'πείσει' το παιδί του ή να κατηγορήσει το τσιγάρο εξ ολοκλήρου για τις αρνητικές συνέπειές του. Βέβαια, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το δικό του βίωμα ή ακόμα και άλλων ατόμων στο περιβάλλον του παιδιού που συνήθιζαν να καπνίζουν, υπερτονίζοντας το κόστος και μειώνοντας τα οφέλη αυτής της εξάρτησης».
Η κα. Καλαντζή συμβουλεύει τους γονείς να επιδεικνύουν εικόνες καπνιζόντων στα παιδιά τους, προκειμένου να τους εξηγήσουν τις εσωτερικές αλλοιώσεις του οργανισμού ενός καπνίζοντα αλλά και τις εξωτερικές επιδράσεις που το τσιγάρο μπορεί να έχει.
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθούμε σε σχετικό άρθρο του πνευμονολόγου κ. Μιλτιάδη Μαρκάτου, ο οποίος λέει ότι, καθώς το παιδί δεν θα επηρεαστεί από την «απειλή» των κινδύνων για την υγεία του, ο γονιός μπορεί να ρίξει το βάρος σε πιο άμεσα αποτελέσματα του καπνίσματος: δύσοσμη αναπνοή, κίτρινα δόντια, μυρωδιά τσιγάρου στα μαλλιά και τα ρούχα, εύκολη κόπωση και βήχας.
Επίσης, όπως ο κ. Μαρκάτος συνεχίζει, ένας καλός τρόπος για να αποφύγουν τα παιδιά το κάπνισμα είναι με το να συμμετέχουν σε διάφορες δραστηριότητες, αθλητικές ή άλλες, καθώς έτσι θα έχουν λιγότερο χρόνο για να καπνίσουν. Επιπλέον, οι περισσότερες αθλητικές δραστηριότητες προωθούν ή συμβαδίζουν με έναν αντικαπνιστικό τρόπο ζωής.
Οι φίλοι και το σχολείο
«Το ζήτημα του καπνίσματος έχει, βέβαια, πολλές παραμέτρους που δε μπορούμε πάντα να ελέγξουμε», συνεχίζει η ψυχολόγος, κα. Καλαντζή. «Τα παιδιά και οι έφηβοι συχνά επηρεάζονται από κοντινούς φίλους, αγνοώντας τους κινδύνους και δίνοντας έμφαση στην εικόνα που θα σχηματίσουν οι άλλοι αν αυτά δεν καπνίζουν». Όπως η ίδια εξηγεί, όμως, στις πολύ μικρές ηλικίες τα παιδιά μαθαίνουν να αντιστέκονται στην επιρροή των άλλων μέσα από την ανατροφή και την διαπαιδαγώγηση των γονιών. Ωστόσο, κατά το τέλος της παιδικής ηλικίας και την έναρξη της εφηβείας οι γονείς θα πρέπει να εφοδιαστούν με ψυχραιμία, ευρύτητα στην σκέψη τους και να βρουν εναλλακτικούς τρόπους να μιλήσουν στα παιδιά τους για θέματα υγείας, προστασίας και ασφάλειάς τους.
«Ο τρόπος που ο γονιός θα μιλήσει εξαρτάται από τον χαρακτήρα κάθε παιδιού, από τον τρόπο που βιώνει την δύσκολη και τόσο μεταβατική φάση της εφηβείας και από την σχέση μεταξύ τους. Για παράδειγμα, εάν δεν υπάρχει κοντινότητα, εμπιστοσύνη και σεβασμός είναι πιθανό οι γονείς να μη μεταβιβάσουν ορθώς το μήνυμα που θέλουν στο παιδί τους. Γι'αυτό χρειάζεται να υπάρχει πολύ καλή σχέση γονιών-εφήβων που θα περικλείει ενσυναίσθηση», λέει η κα. Καλαντζή.
Συμβουλεύει, δε, τι πρέπει -μάλλον, τι δεν πρέπει- οι γονείς να κάνουν αν πιάσουν «στα πράσα» το παιδί τους να καπνίζει: Ο πανικός, η κατακραυγή, η ένταση, οι φωνές και οι ατελείωτοι καβγάδες όχι μόνο δεν βοηθούν αλλά αποτρέπουν το παιδί να μπει σε ανοιχτή συνδιαλλαγή με τους γονείς του. Έτσι εύκολα καταφεύγει στις συμβουλές συνομήλικων και φίλων, οι οποίοι φαίνεται να τους καταλαβαίνουν καλύτερα.
Αναφορικά με τον ρόλο του σχολείου, ο κ. Μαρκάτος αναφέρει στο άρθρο του ότι και αυτό θα μπορούσε να παίξει έναν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη του καπνίσματος αλλά στην Ελλάδα, που οι περισσότεροι καθηγητές καπνίζουν μπροστά στους μαθητές στα σχολεία, μόνο παράδειγμα προς μίμηση δεν αποτελούν.
«Το κάπνισμα στην εφηβική ηλικία ξεκινά ως μιμητική ενέργεια, με την οποία ο έφηβος προσπαθεί να επιβεβαιωθεί στον εαυτό του και στον κοινωνικό περίγυρο», λέει χαρακτηριστικά ο πνευμονολόγος και εξηγεί ότι οι γονείς και οι καθηγητές είναι τα πρώτα αρνητικά πρότυπα, με τα μεγαλύτερα αδέρφια και τους συμμαθητές να έπονται.
Το να πείσουμε τα παιδιά μας να μην καπνίζουν αποτελεί μία ακόμα -μικρή ή μεγάλη- μάχη στην ανατροφή τους, καθώς το κάπνισμα είναι πράξη κοινωνική που δείχνει έλλειψη σεβασμού προς τους γύρω μας και όχι μόνο προς τον ίδιο μας τον οργανισμό. Και ειδικά αυτή τη μάχη αξίζει, όσο λίγες, να την κερδίσουμε.