Φουντώνει η συζήτηση, με αφορμή τα νέα ευρήματα στον τάφο της Αμφίπολης. Το εντυπωσιακό ψηφιδωτό, το οποίο εκτείνεται στο δάπεδο του δεύτερου θαλάμου, πίσω από τις Καρυάτιδες, κάνει ξεκάθαρο ότι στην Αμφίπολη είναι ταφικό μνημείο.
Το ζήτημα στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι ότι, για πρώτη φορά, ανασκάπτεται μακεδονικός τάφος που έχει ψηφιδωτό με εικονιστικές παραστάσεις.
Η γενική γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, στο ΣΚΑΪ, εκτίμησε, ότι σήμερα Τρίτη, ή το αργότερρο αύριο Τετάρτη θα φανεί αν υπάρχει τρίτο πρόσωπο στο απαράμιλλης τέχνης και τεχνικής ψηφιδωτό δάπεδο του τύμβου Καστά.
«Δεν έχει αποκαλυφθεί ανατολικά και δυτικά της παράστασης όλο το ψηφιδωτό, γιατί στα σημεία αυτά πατούν τα υποστυλώματα. Μπορεί να υπάρχει και άλλο πρόσωπο ή διακόσμηση, σήμερα ή αύριο θα φανεί αυτό» ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Μενδώνη.
«Δεν είναι σαφές αν ο επόμενος θάλαμος είναι ο τελευταίος» πρόσθεσε δε, η κ. Μενδώνη.
Η γγ. του ΥΠΠΟΑ έκανε δε λόγο για «μνημείο εξέχον και μοναδικό». «Είναι ταφικό μνημείο, έχουν βρεθεί τα χαρακτηριστικά που προδίδουν αυτό το χαρακτήρα. Νομίζω ότι το ψηφιδωτό ενισχύει απολύτως τη χρονολόγηση ότι το μνημείο είναι του τελευταίου τετάρτου του 4ου προ Χριστού αιώνα» πρόσθεσε.
Σύμφωνα με την κ. Μενδώνη, «αυτό το μνημείο θα συζητηθεί για παρά πολλά χρόνια και θα απασχολήσει πολύ μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας».
Αναφερόμενη εξάλλου στις εκτιμήσεις διάφορων συναδέλφων της αρχαιολόγων, παρατήρησε ότι «πρέπει να μένουμε στα δεδομένα, όλα όσα λέγονται είναι υποθέσεις».
Ο γενειοφόρος στο άρμα – Ο Πλούτωνας ή ο ίδιος ο νεκρός;
Όπως αναφέρει δημοσίευμα της εφημερίδας "ΤΟ ΒΗΜΑ":
Τα δύσκολα αρχίζουν από εδώ και πέρα. Ο γενειοφόρος που οδηγεί το άρμα με τα δύο λευκά άλογα είναι ο νεκρός ή κάποιος άλλος; Η απάντηση είναι «μετέωρη». Και αυτό με δεδομένο ότι το ψηφιδωτό στο μνημείο Καστά έχει υποστεί φθορά στο κέντρο, σε σχήμα κύκλου, διαμέτρου 80 εκατοστών. Όπως επισήμαναν οι ανασκαφείς, πολλά μέρη από το φθαρμένο τμήμα έχουν βρεθεί στην αμμώδη επίχωση και τις επόμενες μέρες θα γίνει προσπάθεια συγκόλλησης και αποκατάστασής του, «προκειμένου να συντεθεί, στο μέτρο του δυνατού, η συνολική εικόνα της παράστασης».
Σύμφωνα με αρχαιολόγους, αν ο γενειοφόρος δεν συνοδεύεται από γυναίκα και είναι μόνος, τότε σίγουρα είναι ο ίδιος νεκρός. Αν στο κομμάτι του ψηφιδωτού που λείπει ή σε πιο ενδελεχή παρατήρηση της υπάρχουσας παράστασης υπάρχει και γυναικεία μορφή, τότε πρόκειται για τον Πλούτωνα ο οποίος οδηγεί την Περσεφόνη στον Κάτω Κόσμο.
Άλλωστε στη Βεργίνα ο λεγόμενος «τάφος της Περσεφόνης» πήρε το όνομά του από τη ζωγραφική παράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης από τον θεό του Κάτω Κόσμου Πλούτωνα. Επίσης, το ζευγάρι Πλούτωνας - Περσεφόνη απεικονίζεται ζωγραφικά στο ερεισίνωτο (στην «πλάτη») του θρόνου στον «τάφο της Ευρυδίκης» στη Βεργίνα.
Πάντως, αν πρόκειται για απεικόνιση του ίδιου του νεκρού, ανοίγεται ένα νέο... κεφάλαιο αναζήτησης της ταυτότητάς του μέσα από συνδυαστικές προσεγγίσεις. Θα μπορούσε κανείς να αναζητήσει τη μορφή αυτή σε νομίσματα ή ζωγραφικές συνθέσεις αντικειμένων ή σε επιφάνειες άλλων μνημείων για να επιχειρηθεί ταυτοποίηση με κάποιο πρόσωπο...
Την άποψη ότι πρόκειται για παράσταση με τον Πλούτωνα διατυπώνει ο αρχιτέκτων μηχανικός κ. Αθανάσιος Νακάσης, πρόεδρος του ελληνικού τμήματος του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών ICOMOS και επίτιμος διευθυντής Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων.
Σχετικά με το ψηφιδωτό που βρέθηκε στον τύμβο Καστά και την παράσταση που απεικονίζει επισημαίνει στο Βήμα»: «Είναι ένα γνωστό μοτίβο, και από τη Βεργίνα, ο Πλούτωνας πάνω στο άρμα και η αρπαγή της Περσεφόνης. Χωρίς αμφιβολία πρόκειται για ταφικό μνημείο, κάτι που ενισχύεται και από την παρουσία του ψυχοπομπού Ερμή αλλά και από τη διάταξη της παράστασης από την Ανατολή προς τη Δύση».
Σύμφωνα με τους ανασκαφείς στον τύμβο Καστά, η σύνθεση του ψηφιδωτού είναι «σύγχρονη του ταφικού συγκροτήματος και χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ.».