Παρθενώνας
Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε ήταν το τοπικό μάρμαρο της Πεντέλης και το σημείο που επιλέχθηκε για να χτιστεί ήταν ο λόφος της Ακρόπολης, ώστε να είναι ορατός απ’ όλη την Αθήνα. Το εξωτερικό του τμήμα αποτελούνταν από μαρμάρινες κολώνες, πάνω στις οποίες στηρίζονταν μαρμάρινες μετώπες και στις τέσσερις πλευρές του. Στη ζωοφόρο ήταν σκαλισμένα γλυπτά εξαιρετικής τέχνης, που απεικόνιζαν ανάγλυφα διάφορες σκηνές της Ελληνικής Ιστορίας.
Πρόωρη φθορά του Παρθενώνα
Κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων χιλιετιών, από την κτίση του, ο Παρθενώνας υπέστη διάφορες φθορές από κατακτητές και τους στρατούς τους, συμπεριλαμβανομένων των Οθωμανών και των Βενετών. Το 1687, ο Βενετσιάνος Στρατηγός Φραγκίσκος Μοροζίνι ενώ πολιορκούσε την Ακρόπολη, που την είχαν οι Οθωμανοί κάνει ορυχωμένο κάστρο, κανονιοβόλησε τον Παρθενώνα που χρησιμοποιούσαν οι Οθωμανοί σαν αποθήκη πυρομαχικών. Αυτός ο κανονιοβολισμός προκάλεσε εκτεταμένες ζημιές, τινάζοντας στον αέρα τη σκεπή του Παρθενώνα, καταστρέφοντας το εσωτερικό του. Η ζωοφόρος, ωστόσο, παρέμεινε ανέπαφη στο μεγαλύτερο μέρος της.Ο Λόρδος Έλγιν και η μεταφορά των μαρμάρων του Παρθενώνα
Εισαγωγή
Ο Τόμας Μπρους, ο 7ος κόμης του Έλγιν, διορίστηκε ως Βρετανός Πρέσβης στην Κωνσταντινούπολη, την Πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα τέλη του 19ου αι.Την εποχή εκείνη, η Βρετανική «ελίτ» πίστευε ότι οι Ελληνικές Αρχαιότητες αποτελούσαν την υψηλότερη έκφραση της τέχνης και του πολιτισμού και ότι φέρνοντας αντίγραφά τους πίσω στην Αγγλία, θα μπορούσαν να τα χρησιμοποιήσουν για να εμπνεύσουν τις μάζες και να ανεβάσουν το καλλιτεχνικό επίπεδο της Βρετανικής κοινωνίας. Λέγεται ότι ο Λόρδος Ελγιν ήθελε να φέρει στην Αγγλία αρχαιοελληνικές αντίκες για να διακοσμήσει την εξοχική του κατοικία. Αφού η Βρετανική κυβέρνηση αρνήθηκε να χρηματοδοτήσει το αίτημά του, ο Λόρδος Έλγιν αποφάσισε να πραγματοποιήσει τα σχέδιά του με δικά του έξοδα.
Τον Αύγουστο του 1800 το καλλιτεχνικό του επιτελείο (υπό την επίβλεψη του Τζιοβάνι Λουσιέρι και του Αιδεσιμότατου Φίλιπ Χαντ) έφτασε στην Αθήνα, που τελούσε υπό Οθωμανική κατοχή. Δεδομένου ότι η Ακρόπολη ήταν ένα τείχος προστασίας της πόλης, οι δωροδοκίες δεν βοήθησαν και για να πετύχουν την πρόσβαση στην Ακρόπολη, χρειάστηκαν ένα επίσημο «φιρμάνι» από τον Σουλτάνο στην Κωνσταντινούπολη.
Το «φιρμάνι» και η μεταφορά των μαρμάρων
Στις 6 Ιουλίου 1801 η Οθωμανική Αυτοκρατορία, υποτίθεται πως εξέδωσε προς όφελος του Λόρδου Έλγιν το «φιρμάνι» που έδινε το δικαίωμα στο επιτελείο του να μπει στην Ακρόπολη, να στήσει σκαλωσιές, να αντιγράψει, να αφαιρέσει και να πάρει μαζί του ότι του φαινόταν ενδιαφέρον.Παρά τις δηλώσεις των ανθρώπων του Έλγιν αλλά και του Βρετανικού Μουσείου, κανένα «φιρμάνι» δεν έχει ποτέ κατατεθεί στην Ελεγκτική Επιτροπή του Βρετανικού Κοινοβουλίου το 1816 αλλά ούτε και τα επόμενα χρόνια.
Η μόνη απόδειξη για την ύπαρξη του εν λόγω «φιρμανιού» είναι μια υποτιθέμενη ιταλική μετάφρασή του που βρέθηκε μέσα στα χαρτιά του Αιδεσιμότατου Χαντ. Επιτρέπει στον Έλγιν «να μετακινήσει ορισμένες πέτρες με επιγραφές και αριθμούς». Ακόμα κι αν αυτή είναι μια αυθεντική μετάφραση, δε δίνει στον Λόρδο Έλγιν ειδικά την άδεια να αφαιρέσει τα γλυπτά απ’ το μνημείο.
Όταν αντιλήφθηκαν την ευκολία με την οποία δωροδοκούνταν οι Οθωμανοί, οι άνθρωποι του Έλγιν κατάλαβαν πως θα μπορούσαν όχι μόνο να αντιγράψουν τα γλυπτά του Παρθενώνα μα και να τα πάρουν. Άρχισαν να αφαιρούν τις μετώπες για να τις μεταφέρουν στην Βρετανία. Η δικαιολογία τους ήταν πως αν δεν το έκαναν αυτοί, θα το έκανε κάποιος άλλος και εκτός αυτού, μεταφέροντάς τα στην Βρετανία προστάτευαν την Ιστορία και προωθούσαν την αγάπη στην Τέχνη. Οι ζωοφόρος και οι μετώπες όμως ήταν μέρος του ναού και η αφαίρεσή τους οδήγησε στην καταστροφή και του κτιρίου και της αριστοτεχνικής δουλειάς πάνω στο μάρμαρο.
Καθώς τα κιβώτια με τις ελληνικές αρχαιότητες συσσωρεύονταν, ο Λόρδος Έλγιν ναύλωσε πλοία για να τα μεταφέρουν στην Αγγλία μέσα στα επόμενα χρόνια. Ένα απ’ αυτά τα πλοία, που μετέφερε δεκαεπτά κιβώτια, ανάμεσα στα οποία και κάποια με τα καλύτερα κομμάτια από τη ζωοφόρο του Παρθενώνα, βυθίστηκε εξαιτίας μιας καταιγίδας στην είσοδο του λιμανιού των Κυθήρων. Το πλοίο και η ζωοφόρος ανασύρθηκαν μετά από χρόνια.
Τελικά, ο Λόρδος Έλγιν πήρε περίπου το μισό της ζωοφόρου και πολλά άλλα γλυπτά από τον Παρθενώνα, όπως επίσης και μια Καρυάτιδα από το Ερεχθείο, τέσσερις πλάκες από τη ζωοφόρο του Ναού της Αθηνάς Νίκης και μια σειρά από άλλους αρχιτεκτονικούς θησαυρούς από τον Παρθενώνα, τα Προπύλαια, το Ερεχθείο, το Ναό της Αθηνάς Νίκης και τον Θησαυρό του Ατρέα.
Τα μάρμαρα του Παρθενώνα φτάνουν στην Αγγλία
Η αφαίρεση και η μεταφορά των μαρμάρων ολοκληρώθηκε το 1812 με κόστος 74,240 λίρες (περίπου 4 εκ. $ σήμερα) και όταν ο Λόρδος Έλγιν επέστρεψε στην Αγγλία, ήταν χρεοκοπημένος και χαρακτηρισμένος ως «συλητής» και «βάνδαλος» από τους συγχρόνους του, συμπεριλαμβανομένου και του διάσημου ποιητή, του Λόρδου Βύρωνα. (Διαβάστε την κατηγορία του Λόρδου Βύρωνα για τον Λόρδο Έλγιν στο «Προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ»)Μετά από μια μακρά συζήτηση στη Βουλή των Κοινοτήτων για το κατά πόσον ένας Βρετανός Πρέσβης ήταν δικαιολογημένος, αν χρησιμοποιούσε τη θέση του για να αποκτήσει αρχαιότητες, τα Μάρμαρα πουλήθηκαν στην Βρετανική κυβέρνηση το 1806. Ενώ αρχικά είχε ο Λόρδος Έλγιν ζητήσει 75.000 λίρες, τελικά του έδωσαν 35.000 λίρες και τα τοποθέτησαν στο Βρετανικό Μουσείο.
Το θέμα και τότε και τώρα είναι η νομιμότητα της αγοραπωλησίας. Δεν υπάρχει άμεση έγγραφη απόδειξη του δικαιώματος της αφαίρεσης των Μαρμάρων. Το «φιρμάνι» που έδινε στον Έλγιν αυτό το δικαίωμα δεν κατατέθηκε ποτέ και η ύπαρξή του αμφισβητείται.
Δείτε εδώ http://e-didaskalia.blogspot.gr/2013/07/blog-post_2868.html ένα εξαιρετικό ντοκιμαντέρ για την κλοπή των μαρμάρων του Παρθενώνα.
Η Εκστρατεία για την Επιστροφή των Μαρμάρων στην Αθήνα
Τον Αύγουστο του 1982, η διάσημη πρωταγωνίστρια του θεάτρου και Ελληνίδα Υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη έκανε μια παθιασμένη έκκληση στη Διεθνή Διάσκεψη των Υπουργών Πολιτισμού στο Μεξικό για να βοηθήσουν στην επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα στην Πατρίδα τους. (Διαβάστε τις απόψεις της Μελίνας Μερκούρη για το θέμα σε μια ομιλία του 1986)Τον Αύγουστο του 1983, ιδρύθηκε η Βρετανική Επιτροπή για την Επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα» με στόχο «να διασφαλίσει την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα στην Ελλάδα και «να παρουσιάσει το θέμα όσο γίνεται εκτενέστερα στο Βρετανικό κοινό και να ασκήσει όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερη πίεση στους Υπεύθυνους του Βρετανικού Μουσείου και την Βρετανική Κυβέρνηση.» Διάφορες επιτροπές παγκοσμίως έχουν ιδρυθεί με την πρόθεση να αλλάξουν την αντίληψη των ανθρώπων, έτσι ώστε να υποστηρίξουν την επιστροφή των Μαρμάρων στην Αθήνα.
Το 1998, η εκστρατεία αναζωπυρώθηκε, όταν αποκαλύφθηκε πως το Βρετανικό Μουσείο είχε προκαλέσει μεγάλη ζημιά στα Μάρμαρα και είχε προσπαθήσει να συγκαλύψει την υπόθεση. Μια αποκάλυψη που αργότερα έγινε παραδεχτή από το ίδιο το Μουσείο. Η ανεπανόρθωτη ζημιά έγινε ανάμεσα στο 1937 και 1938, όταν το προσωπικό του Μουσείου χρησιμοποίησε μεταλλικά εργαλεία και λευκαντικά για να κάνουν τα μάρμαρα να φαίνονται λευκά. Αυτό που δεν μπόρεσε να καταλάβει το προσωπικό του Μουσείο ήταν ότι το Πεντελικό Μάρμαρο αποκτά μια φυσική μπεζ απόχρωση, όταν εκτίθεται στον αέρα. Πολλές από τις λεπτομέρειες που έκαναν αυτά τα γλυπτά τόσο μοναδικά, χάθηκαν για πάντα. Το Μουσείο έχει επανειλημμένα αρνηθεί να δημοσιεύσει την έκταση της ζημιάς που προκάλεσε.
Το 2002, μια δημοσκόπηση της IpsosMORI δείχνει ότι η Βρετανική υποστήριξη για την επιστροφή των Μαρμάρων είναι μεγάλη. Στην ερώτηση: «Αν γινόταν ένα δημοψήφισμα σχετικά με το αν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα πρέπει να επιστραφούν στην Ελλάδα ή όχι, τι θα απαντούσατε;», το σύνολο των ερωτηθέντων Βρετανών ενηλίκων απάντησε:
- 40% ναι, να επιστραφούν
- 16% όχι, να μείνουν στο Βρετανικό Μουσείο
- Το υπόλοιπο 44% δεν είχε άποψη
Τον Ιούνιο του 2009, άνοιξε τις πύλες του στην Αθήνα το Νέο Μουσείο
της Ακρόπολης και αποτελεί ένα από τα πιο εκθαμβωτικά και προηγμένα
τεχνολογικά Μουσεία του κόσμου. Χτισμένο στη σκιά της Ακρόπολης,
παρουσιάζει, μέσα στο φυσικό τους φως, εκατοντάδες γλυπτά
καλλιτεχνήματα. Εκθέτει ακόμα τα κομμάτια των φιλοτεχνημένων Μαρμάρων
που έχουν διασωθεί από τον Παρθενώνα, μαζί με αντίγραφα απ’ όσα
«λείπουν»! Το Βρετανικό Μουσείο πρότεινε να δανείσει τα αυθεντικά γλυπτά
στο Ελληνικό Μουσείο, με τον όρο ότι η Ελληνική Κυβέρνηση θα
αναγνωρίσει το Βρετανικό Μουσείο ως νόμιμους ιδιοκτήτες τους. Η Ελληνική
Κυβέρνηση αρνήθηκε δηλώνοντας ότι η αποδοχή της προσφοράς θα συγχωρούσε
την αρπαγή των Μαρμάρων και την αποκοπή τους από την θέση τους 207
χρόνια πριν.
Τα Επιχειρήματα για την Επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα στην Αθήνα
Τα επιχειρήματα περιλαμβάνουν:
- Τα Μάρμαρα μπορεί να αποκτήθηκαν παράνομα, οπότε θα πρέπει να επιστραφούν στον δικαιωματικό ιδιοκτήτη τους, διότι ο Λόρδος Elgin δεν είχε άδεια να κόψει Γλυπτά από τον Παρθενώνα;
- Η επανασυνένωση των γλυπτών του Παρθενώνα απ’ όλον τον κόσμο, θα επαναφέρει οργανικά στοιχεία, που σήμερα παραμένουν χωρίς συνοχή, ομογένεια και ιστορικότητα του μνημείου στο οποίο ανήκουν, και θα επιτρέψει στους επισκέπτες να τα εκτιμήσουν καλύτερα, ως σύνολο;
- Παρουσιάζοντας όλα τα Μάρμαρα του Παρθενώνα στον αρχικό ιστορικό και πολιτιστικό τους περιβάλλον, θα επιτρέψει την “πιό πλήρη κατανόηση και διερμηνεία” τους;
- Έχει τεθεί προηγούμενο με την επιστροφή τεμαχίων του μνημείου από τη Σουηδία, από το Πανεπιστήμιο του Heidelberg, Γερμανίας, από το Μουσείο Getty στο Los Angeles και από το Βατικανό;
- Η επιστροφή των Ελγίνειων Μαρμάρων δεν θα θέσει προηγούμενο για άλλες απαιτήσεις αποκατάστασης, διότι ο Παρθενώνας έχει ευκρινώς «παγκόσμια αξία»;
- Η διαφύλαξη των Μαρμάρων θα ασφαλιστεί στο Νεο Μουσείο Ακρόπολης, το οποίο βρίσκεται στη νότια πλευρά του λόφου της Ακρόπολης. Κτίσθηκε για να στεγάσει τα Γλυπτά του Παρθενώνα, τακτοποιημένα με τον ίδιο τρόπο που θα βρισκόντουσαν στον ίδιο τον Παρθενώνα. Οι εγκαταστάσεις του μουσείου έχουν εφοδιασθεί με σύγχρονη τεχνολογία, για την προστασία και διατήρηση των εκθεμάτων;
- Τα μάρμαρα είναι καλά φωτισμένα στον επάνω όροφο του Νέου Μουσείου Ακρόπολης, εκθετημένα κάτω από το φυσικό ηλιακό φως που χαρακτηρίζει το Αθηναϊκό κλίμα, με τον τρόπο που οι Αρχαίοι Έλληνες εννοούσαν να τα βλέπουν. Αντιθέτως, τα Ελγίνεια Μάρμαρα στο Βρετανικό Μουσείο βρίσκονται σε αρκετά “κατηφή” δωμάτιο, χωρίς κανένα παράθυρο ή πηγή φυσικού φωτός.
Τα Επιχειρήματα που Χρησιμοποιήθηκαν για να Παραμείνουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα στο Λονδίνο
Τα επιχειρήματα και οι ανταποκρίσεις τους περιλαμβάνουν:- Η συντήρηση μιάς ενιαίας παγκόσμιας συλλογής, όλη ορατή σε μία τοποθεσία, χρησιμεύοντας ως παγκόσμιο κέντρο κληρονομιάς.
- Ο ισχυρισμός ότι, εκπληρώνοντας όλες τις απαιτήσεις αποκατάστασης, θα αδειάσει τα πιό πολλά μεγάλα μουσεία του κόσμου. (Ωστόσο, η Ελληνική Κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι δεν έχει απαίτηση για κανένα από τα χιλιάδες άλλα τεμάχια τέχνης της Αρχαίας Ελλάδας, που κρατούνται σε μουσεία στο εξωτερικό. Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα είναι ειδική περίπτωση, λόγω του ότι είναι αναπόσπαστο μέρος της κατασκευής και θα πρέπει να επιδειχθούν δίπλα στα άλλα Μάρμαρα στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης, που επιτρέπει στους επισκέπτες να βλέπουν τον ίδιο τον Παρθενών από την αίθουσα έκθεσης.)
- Τα Μάρμαρα σώθηκαν από τη σοβαρή ζημιά της ρύπανσης και άλλους παράγοντες, που πιθανόν να είχαν μάλλον καταστρέψει τα μάρμαρα, αν αυτά βρισκόντουσαν στην Αθήνα τα τελευταία εκατοντάδες χρόνια. (Ωστόσο, τα Μάρμαρα πάθανε περισσότερη ζημιά κατά την μετακίνηση και μεταφορά τους στην Βρετανία, καθώς και από τη μακρόχρονη παραμονή τους στη βαριά μολυσμένη ατμόσφαιρα του Λονδίνου. Ακόμα και ο Λόρδος Elgin παραδέχθηκε ότι η υγρασία του Λονδίνου, προξένησε φθορά στο ευαίσθητο Πεντελικό Μάρμαρο. Επιπλέον, οι μέθοδοι “καθαρισμού” που χρησιμοποιούν οι υπάλληλοι του Βρετανικού Μουσείου, έχει καταστρέψει τα Μάρμαρα ανεπανόρθωτα.)
- Οι εμπειρογνώμονες συμφωνούν ότι η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να καταφύγει δικαστικώς, διότι δόθηκε άδεια στον Elgin από την τότε Κυβέρνηση της Ελλάδας, και θα ίσχυε νομική αρχή περιορισμού. (Ωστόσο, κανένα τέτοιο “φιρμάνι” δεν έχει προσκομηθεί, και τα έγγραφα υποδεικνύουν ότι το πριόνισμα και η μετακίνηση των Μαρμάρων ήταν παράνομη, κάνοντας την “ιδιοκτησία” τους από τη Βρετανική Κυβέρνηση άκυρη.)
- Η αντίληψη ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα είναι κομμάτι, μάλλον παγκόσμιας, παρά αποκλειστικά νεοελληνικής, σημασίας, δυναμώνει το επιχείρημα ότι θα πρέπει να παραμείνουν σε μουσείο, που, και έχει δωρεάν είσοδο, και βρίσκεται στης Ευρώπης την πιό πολυεπισκεπτόμενη πόλη. (Ωστόσο, τα Γλυπτά του Παρθενώνα δεν είναι ελεύθερα μοναχικά κομμάτια τέχνης, αλλά αναπόσπαστα αρχιτεκτονικά μέλη ενός από τα πιό μεγαλοπρεπή και ονομαστά μνημεία του κόσμου: του Παρθενώνα.)
- Πάνω από τα μισά αρχικά Μάρμαρα έχουν χαθεί, οπότε η επιστροφή των Μαρμάρων δεν θα μπορέσει ποτέ να ολοκληρώσει τη συλλογή στην Ελλάδα. (Ωστόσο, έχοντας όλα τα υπόλοιπα Μάρμαρα να δεσπόζουν τον Παρθενώνα, στο ιστορικό και πολιτιστικό τους περιβάλλον, θα επιτρέψει την κατανόησή τους ως σύνολο, σε ευρύτερη συνάφεια.)
Συλλογή Υπογραφών:
Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα είναι ανεκτίμητα, είναι κληροδότημα ενός παλαιότέρου πολιτισμού και είναι σύμβολα τής ανθρωπότητας για να επιδιώξει την καλλιτεχνική και αρχιτεκτονική υπεροχή.
Τα Μάρμαρα δεν ήταν ερημικά αριστουργήματα, αλλά αποτελούσαν ένα ακέραιο ολοκλήρωμα ενός αρχιτεκτονικού και καλλιτεχνικού έργου το οποίο χαρακώθηκε από τον Λόρδο Ελγγιν στα 1800.
Ενώ η πίεση για την επιστροφή των μαρμάρων συνεχίζεται, αυτά τα «λάφυρα του πολέμου και της κατοχής» προς το παρόν βρίσκονται όμηρα στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο, χιλιάδες χιλιομέτρα μακριά από την οικία τους.
Αυτή η ιστοσελίδα είναι μια παγκόσμια ηλεκτρονική αίτηση για την επιστροφή και ενοποίηση των λειπώντων Μαρμάρων του Παρθενώνα στην Αθήνα. Τα Μάρμαρα θα στεγαστούν κάτω από την σκιά τής Ακρόπολης σ’ ένα από τα ποιο εκθαμβωτικά και τεχνολογικά μουσεία του κόσμου. Το μουσείο θα εκθέτει τον ανεκτίμητο θησαυρό στο ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον του και θα επαναφέρει την αξιοπρέπεια σε ένα απο τα πιο μεγαλοπρεπή μνημεία του κόσμου … τον Παρθενώνα.
Αυτή η αίτηση θα δοθεί:
- Στην Κυβέρνηση και Βουλή τής Αγγλίας
- Στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο
- Στην Ευρωπαϊκή Βουλή, Συμβούλιο και Επιτροπή
- ΣταΕνωμένα Έθνη (UΝ)
- Στο UNESCO
Bring Them Back! Πρωτοβουλία για τα γλυπτά του Παρθενώνα
Μια νέα πρωτότυπη online εκστρατεία για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα. Στήριξέ την...Η δημοσιογράφος Έλενα Κατρίτση, ο Νϊκος Αλιάγας αλλά και ο Σπύρος Φωκάς συμμετέχουν στο πρωτότυπο video της εκστρατείας που στόχο έχει να μαζέψει 1.000.000 υπογραφές από όλο τον κόσμο που ζητούν την επιστροφή των κλεμμένων από τον Λόρδο Έλγιν γλυπτών του Παρθενώνα και την επανένωση του μνημίου. Στην ιστοσελίδα της πρωτοβουλίας μπορείτε να δηλώσετε την υποστήριξή σας αλλά και να καλέσετε όλους τους φίλους σας σε συμμετοχή: http://www.bringthemback.org/