Αρχαία Β' Γυμνασίου: Ενότητα 3 - Το χρέος του ιστορικού

Διαδραστικό μάθημα ενότητας

Λεξιλογικός πίνακας ενότητας

Γ' Κλίση Ουσιαστικών

Σύνδεση προτάσεων ή όρων

Ανάλυση 3ης ενότητας

• Πώς πρέπει να γράφει ο ιστορικός την ιστορία;
• Πόσο αντικειμενικός πρέπει να είναι στην παρουσίαση των γεγονότων;
• Ποια στάση πρέπει να κρατάει απέναντι στα πρόσωπα και στα γεγονότα;
• Αυτά είναι κάποια από τα ερωτήματα που απαντά ο Πολύβιος στον πρόλογο του έργου του.
  
  

Το κείμενο και η μετάφρασή του

Ἐν μὲν οὖν τῷ λοιπῷ βίῳ	Για τον υπόλοιπο, λοιπόν, βίο
τὴν τοιαύτην ἐπιείκειαν ἴσως οὐκ ἂν τις ἐκβάλλοι·	δε θα μπορούσε κάποιος να αποβάλει αυτού του είδους την εύνοια (προς γνωστούς και φίλους)·
καὶ γὰρ φιλόφιλον εἶναι δεῖ τὸν ἀγαθὸν ἄνδρα καὶ φιλόπατριν	γιατί, πράγματι, ο αγαθός άντρας πρέπει να αγαπάει τους φίλους του και την πατρίδα του
καὶ συμμισεῖν τοῖς φίλοις τοὺς ἐχθροὺς	και να μισεί τους ίδιους εχθρούς που μισούν και οι φίλοι του
καὶ συναγαπᾶν τοὺς φίλους·	και να αγαπά τους ίδιους φίλους (που αγαπούν και οι φίλοι του)·
ὅταν δὲ τὸ τῆς ἱστορίας ἦθος ἀναλαμβάνῃ τις,	όταν, όμως, κάποιος υιοθετεί το χαρακτήρα του ιστορικού
ἐπιλαθέσθαι χρή πάντων τῶν τοιούτων	πρέπει να τα ξεχάσει όλα αυτά
καὶ πολλάκις μὲν εὐλογεῖν καὶ κοσμεῖν τοῖς μεγίστοις ἐπαίνοις τοὺς ἐχθρούς,	και πολλές φορές πρέπει να επαινεί και να τιμά με τους μεγαλύτερους επαίνους τους εχθρούς,
ὅταν αἱ πράξεις ἀπαιτῶσι τοῦτο,	όταν οι πράξεις το απαιτούν,
πολλάκις δ’ἐλέγχειν καὶ ψέγειν ἐπονειδίστως τοὺς ἀναγκαιοτάτους,	και πολλές φορές θα χρειαστεί να κατακρίνει και να κατηγορεί κατά τρόπο που ντροπιάζει τους στενούς συγγενείς,
ὅταν αἱ τῶν ἐπιτηδευμάτων ἁμαρτίαι τοῦθ’ ὑποδεικνύωσιν.	όταν τα σφάλματα στις πράξεις τους αυτό υποδεικνύουν.
Ὥσπερ γὰρ ζῴου τῶν ὄψεων ἀφαιρεθεισῶν	Όπως ακριβώς όταν ένας ζωντανός οργανισμός χάσει τα μάτια του
ἀχρειοῦται τὸ ὅλον,	αχρηστεύεται ολόκληρος,
οὕτως ἐξ ἱστορίας ἀναιρεθείσης τῆς ἀληθείας	έτσι κι από την ιστορία αν αφαιρεθεί η αλήθεια
τὸ καταλειπόμενον αὐτῆς ἀνωφελὲς γίνεται διήγημα.	ό,τι απομένει από αυτήν γίνεται ανώφελο (ασήμαντο) διήγημα.

Διαβάζω το αρχαίο κείμενο και απαντώ σε ερωτήσεις κατανόησης

άσκηση για τη μετάφραση

Επεξεργασία κειμένου

1	Ἐν μὲν οὖν τῷ λοιπῷ βίῳ
	ἐν μέσα, επάνω, κοντά, μεταξύ, σε (π.χ. ἐν + τῷ = στο) μέν - δέ = αντιθετικοί ή εναντιωματικοί σύνδεσμοι Συνήθως χρησιμοποιούνται μαζί, δηλώνοντας αντίθεση. μέν = όμως, αλλά, από τη μια, καθώς, ενώ Ο μέν μπορεί να ακολουθείται από τα ισοδύναμα του δὲ: ἀλλά,ἀτάρ ή αὐτάρ, αὖ, αὖθις, αὖτε ή ακόμη από τα: πρῶτον μέν - εἶτα, πρῶτον μέν - ἔπειτα, πρῶτον μέν - μετὰ τοῦτο Μερικές φορές χρησιμοποιείται μόνος του και τότε σημαίνει:βέβαια, μάλιστα ή τουλάχιστον δέ = αλλά, ενώ, από την άλλη λοιπῷ > του επθ. ὁ λοιπός, ἡ λοιπή, τὸ λοιπόν = ο υπόλοιπος (πρβλ. λοιπόν, κ.τ.λ. > και τα λοιπά)
2	ἴσως τις οὐκ ἂν  ἐκβάλλοι τὴν τοιαύτην ἐπιείκειαν ·
	τίς, τί > αόριστη αντωνυμία     = κάποιος, κάποια, κάποιο         Ενικός αρ. αρ. θηλ. ουδ. Ον τὶς τὶς τὶ Γεν τινὸς ή του τινὸς ή του τινὸς ή του Δοτ τινὶ ή τῳ τινὶ ή τῳ τινὶ ή τῳ Αιτ τινὰ τινὰ τὶ Πληθυντικός αρ. Ον τινὲς τινὲς τινὰ ή ἄττα Γεν τινῶν τινῶν τινῶν Δοτ τισὶ(ν) τισὶ(ν) τισὶ(ν) Αιτ τινὰς τινὰς τινὰ ή ἄττα     οὐ, οὐκ, οὐχ, οὐχὶ > αρνητικό μόριο = όχι, δεν ἐκβάλλοι > του ρ. ἐκβάλλω = αποβάλλω > ίσως δε θα μπορούσε κανείς να αποβάλει τοιαύτην = την τέτοια > αυτού του είδους ἐπιείκειαν = επιείκεια, εύνοια
3	καὶ γὰρ δεῖ τὸν ἀγαθὸν ἄνδρα εἶναι φιλόφιλον καὶ φιλόπατριν
	καὶ γὰρ = και πράγματι τὸν ἀγαθὸν > του επθ. ὁ ἀγαθός, ἡ ἀγαθή, τὸ ἀγαθόν = ο καλός, ο αγαθός > υπκ. του απρμφ. εἶναι
4	καὶ συμμισεῖν τοῖς φίλοις τοὺς ἐχθροὺς
	συμμισεῖν = μισώ μαζί τοῖς φίλοις = με τους φίλους
5	καὶ συναγαπᾶν (τοῖς φίλοις) τοὺς φίλους·
	συναγαπᾶν = αγαπώ μαζί
6	ὅταν δὲ τις ἀναλαμβάνῃ τὸ ἦθος τῆς ἱστορίας,
	τίς, τί > αόριστη αντωνυμία     = κάποιος, κάποια, κάποιο         Ενικός αρ. αρ. θηλ. ουδ. Ον τὶς τὶς τὶ Γεν τινὸς ή του τινὸς ή του τινὸς ή του Δοτ τινὶ ή τῳ τινὶ ή τῳ τινὶ ή τῳ Αιτ τινὰ τινὰ τὶ Πληθυντικός αρ. Ον τινὲς τινὲς τινὰ ή ἄττα Γεν τινῶν τινῶν τινῶν Δοτ τισὶ(ν) τισὶ(ν) τισὶ(ν) Αιτ τινὰς τινὰς τινὰ ή ἄττα ἀναλαμβάνῃ > του ρ. ἀναλαμβάνω = επωμίζομαι, υιοθετώ τὸ ἦθος τῆς ἱστορίας > το χαρακτήρα του ιστορικού
7	χρὴ ἐπιλαθέσθαι πάντων τῶν τοιούτων
	δεῖ, χρή, προσήκει > απρόσωπα ρήματα     = πρέπει, είναι απαραίτητο, ταιριάζει, αρμόζει ἐπιλαθέσθαι > του ρ. ἐπιλανθάνομαι = ξεχνώ
8	καὶ (χρὴ) πολλάκις μὲν εὐλογεῖν καὶ κοσμεῖν
	πολλάκις = πολλές φορές ἐπαινεῖν > του ρ. ἐπαινέω - ἐπαινῶ = επαινώ (πρβλ. ευλογία, ευλογητός, ευλογημένος) κοσμεῖν > του ρ. κοσμέω - κοσμῶ = τιμώ (πρβλ. κόσμιος, κοσμητικός, κόσμημα, κόσμος, διακόσμηση)
9	τοῖς μεγίστοις ἐπαίνοις τοὺς ἐχθρούς,
	τοῖς μεγίστοις > υπερθετικός βαθμός του επιθέτου μέγας (πρβλ. mega) = με τους μεγαλύτερους
10	ὅταν αἱ πράξεις ἀπαιτῶσι τοῦτο,
11	πολλάκις δ' (χρὴ) ἐλέγχειν καὶ ψέγειν ἐπονειδίστως τοὺς ἀναγκαιοτάτους,
	πολλάκις = πολλές φορές ψέγειν > του ρ. ψέγω = κατηγορώ (πρβλ. ψεγάδι, ψόγος, άψογος) ἐπονειδίστως = κατά τρόπο αισχρό / ντροπιαστικό (πρβλ. όνειδος, επονείδιστος) τοὺς ἀναγκαιοτάτους = τους στενούς συγγενείς
12	ὅταν τοῦθ’ ὑποδεικνύωσιν αἱ ἁμαρτίαι τῶν ἐπιτηδευμάτων.
	τοῦθ’ = τοῦτο (το -ο- αποβάλλεται μπροστά από το φωνήεν και το -τ- μετατρέπεται σε -θ- επειδή η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν που παίρνει δασεία. ὑποδεικνύωσιν > του ρ. ὑπο-δεικνύω > υποδεικνύω ἡ ἁμαρτία = σφάλμα τὸ ἐπιτήδευμα = η πράξη (πρβλ. επιτηδευματίας, επιτήδειος)
13	Ὥσπερ γὰρ ζῴου ἀφαιρεθεισῶν τῶν ὄψεων
	Ὥσπερ = όπως ακριβώς   γάρ > αιτιολογικός σύνδεσμος     = διότι, δηλαδή, γιατί, επειδή ζῴου > ζῶον = ζωντανός οργανισμός > από ένα ζωντανό οργανισμό ἀφαιρεθεισῶν > παθητική μτχ. του ρ. ἀφαιρέομαι - ἀφαιροῦμαι = αφαιρώ, χάνω (πρβλ. αφαίρεση) τῶν ὄψεων > του ουσ. ἡ ὄψις = το μάτι
14	ἀχρειοῦται τὸ ὅλον,
	ἀχρειοῦται > του ρ. ἀχρειόομαι - ἀχρειοῦμαι = αχρηστεύομαι τὸ ὅλον = ολόκληρος
15	οὕτως ἐξ ἱστορίας ἀναιρεθείσης τῆς ἀληθείας
	οὕτως = έτσι ἐκ ή ἐξ (πριν από φ.) από, έξω, μακριά ἀναιρεθείσης > μτχ. του ρ. ἀναιρέομαι - ἀναιροῦμαι = εξαφανίζομαι, χάνομαι, λείπω > αν λείψει
16	τὸ καταλειπόμενον αὐτῆς γίνεται ἀνωφελὲς διήγημα.
	τὸ καταλειπόμενον = ό,τι απομένει (πρβλ. κατάλοιπο) ἀνωφελὲς = χωρίς ωφέλεια (α στερητικό = ωφέλεια)
3η δραστηριότητα: άσκηση για τη μετάφραση

Συντακτική ανάλυση κειμένου

Απαντήσεις στις ερμηνευτικές ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

Χρονικές και εγκλιτικές αντικαταστάσεις των ρημάτων της ενότητας

Για τη λέξη κοσμώ

Για να βρεις τη σημασία των λέξεων του Λεξιλογικού Πίνακα πήγαινε στα λεξικά της Πύλης για την ελληνική γλώσσα ή χρησιμοποίησε τους παρακάτω δεσμούς:

Αρχαία Ελληνική / Νέα Ελληνική	Νέα Ελληνική
ἡ κόσμησις (-η) τό κόσμημα κοσμητικός κόσμιος [= καλά οργανωμένος, ευπρεπής] ἡ κοσμιότης (-τητα) κοσμικός ὁ κοσμήτωρ (-ορας) [= (α.ε.) αρχηγός στρατού, (ν.ε.) ο επικεφαλής μιας πανεπιστημιακής σχολής]	κοσμικότητα κοσμάκης
διακοσμῶ ἡ κοσμογονία ἡ κοσμογραφία ὁ κοσμοκράτωρ (-τορας) ὁ κοσμοπολίτης ἡ ακοσμία ὁ υπόκοσμος	κοσμοθεωρία κοσμογυρισμένος κοσμοπλημμύρα κοσμοσωτήριος κοσμοϊστορικός κοσμοναύτης κοσμοκαλόγερος κοσμηματοπώλης κοσμηματοθήκη απόκοσμος μαθητόκοσμος φοιτητόκοσμος

Ασκήσεις

Να αντιστοιχίσεις τους ορισμούς με την κατάλληλη λέξη Να αντιστοιχίσεις τις λέξεις με τις συνώνυμές τους Να αντιστοιχίσεις τις λέξεις με τις αντώνυμές τους Να συμπληρώσεις τα κενά με την κατάλληλη λέξη Κατέβασε τις πρόσθετες ασκήσεις σε αρχείο pdf Να συμπληρώσεις τα κενά με την κατάλληλη λέξη (της μαθήτριας Ανθής Τσακίρη) Σχολικού βιβλίου 2. Με τη βοήθεια του Λεξιλογικού Πίνακα να βρείτε την κατάλληλη λέξη της α.ε. για τις σημασίες που σας δίνονται (2η άσκηση) 3. Να κατατάξετε τις ομόρριζες του ρήματος κοσμῶ λέξεις της α.ε. που περιλαμβάνει ο πίνακας  του σχ. βιβλίου σε κατηγορίες ανάλογα με αυτό που δηλώνουν. (3η άσκηση)

Γραμματική

Ημιφωνόληκτα Γ' Κλίσης

Υγρόληκτα

α) Υγρόληκτα μονόθεμα ακατάληκτα σε -ηρ (-ηρος), -ωρ (-ωρος) και ουδέτερα  σε -αρ (αρος) β) Υγρόληκτα διπλόθεμα ακατάληκτα σε -ὴρ (-έρος), -ωρ (-ορος)
Ενικός αριθμός
	μονόθεμα					διπλόθεμα
ὁ τοῦ τῷ τὸν ὦ	κλητὴρ1 κλητῆρ-ος κλητῆρ-ι κλητῆρ-α κλητὴρ	ἰχὼρ2 ἰχῶρ-ος ἰχῶρ-ι ἰχῶρ-α ἰχὼρ	πέλωρ πέλωρ-ος πέλωρ-ι πέλωρ-α πέλωρ	τὸ τοῦ τῷ τὸ ὦ	νέκταρ νέκταρ-ος νέκταρ-ι νέκταρ νέκταρ	ὁ τοῦ τῷ τὸν ὦ	ἀθὴρ ἀθέρ-ος ἀθέρ-ι ἀθέρ-α ἀθὴρ	ῥήτωρ ῥήτορ-ος ῥήτορ-ι ῥήτορ-α ῥῆτορ
Πληθυντικός αριθμός
οἱ τῶν τοῖς τοὺς ὦ	κλητῆρ-ες κλητήρ-ων κλητῆρ-σι(ν) κλητῆρ-ας κλητῆρ-ες	ἰχῶρ-ες ἰχώρ-ων ἰχῶρ-σι(ν) ἰχῶρ-ας ἰχῶρ-ες	πέλωρ-ες πελώρ-ων πέλωρ-σι(ν) πέλωρ-ας πέλωρ-ες	τὰ τῶν τοῖς τὰ ὦ	δεν έχει	οἱ τῶν τοῖς τοὺς ὦ	ἀθέρ-ες ἀθέρ-ων ἀθέρ-σι(ν) ἀθέρ-ας ἀθέρ-ες	ῥήτορ-ες ῥήτορ-ων ῥήτορ-σι(ν) ῥήτορ-ας ῥήτορ-ες

γ) Υγρόληκτα συγκοπτόμενα διπλόθεμα ακατάληκτα σε -ηρ (γεν. -ρος)
Ενικός αριθμός ὁ τοῦ τῷ τὸν ὦ πατὴρ πατρ-ὸς πατρ-ὶ πατέρ-α πάτερ ἀνὴρ ἀνδρ-ὸς ἀνδρ-ὶ ἄνδρ-α ἄνερ ἡ τῆς τῇ τὴν ὦ Δημήτηρ Δήμητρ-ος Δήμητρ-ι Δήμητρ-α Δήμητερ μήτηρ μητρ-ὸς μητρ-ὶ μητέρ-α μήτερ γαστὴρ γαστρ-ὸς γαστρ-ὶ γαστέρ-α γαστὴρ θυγάτηρ θυγατρὸς θυγατρὶ θυγατέρ-α θύγατερ   Πληθυντικός αριθμός οἱ τῶν τοῖς τοὺς ὦ πατέρ-ες πατέρ-ων πατρ-ά-σι(ν) πατέρ-ας πατέρ-ες ἄνδρ-ες ἀνδρ-ῶν ἀνδρά-σι(ν) ἄνδρ-ας ἄνδρ-ες αἱ τῶν ταῖς τὰς ὦ δεν έχει μητέρ-ες μητέρ-ων μητρ-ά-σι(ν) μητέρ-ας μητέρ-ες γαστέρ-ες γαστέρ-ων γαστρ-ά-σι(ν) γαστέρ-ας γαστέρ-ες θυγατέρ-ες θυγατέρ-ων θυγατρ-ά-σι(ν) θυγατέρ-ας θυγατέρ-ες

Παρατηρήσεις:

Από τα συγκοπτόμενα ονόματα της γ' κλίσης:

1.  Τα ονόματα ὁ πατὴρ, ἡ μήτηρ, ἡ θυγάτηρ και η γαστὴρ συγκόπτουν, δηλαδή χάνουν, το ε του θέματος στη γενική και δοτική του ενικού και στη δοτική του πληθυντικού· το όνομα ἡ Δημήτηρστις πλάγιες πτώσεις του ενικού και το όνομα ο ἀνὴρ στις πλάγιες πτώσεις του ενικού και σε όλες τις πτώσεις του πληθυντικού, στις οποίες εμπρός από το χαρακτήρα αναπτύσσεται το σύμφωνο δγια να διευκολυνθεί η προφορά.
2. Τα ονόματα πατὴρ, μήτηρ, θυγάτηρ και γαστὴρ στη γενική και δοτική του ενικού τονίζονται στη λήγουσα (πατρός πατρί, μητρός, μητρί κ.τ.λ.)· το όνομα ἀνὴρ τονίζεται στη λήγουσα στη γενική και δοτική του ενικού και στη γενική του πληθυντικού (ἀνδρός, ἀνδρὶ· το όνομα Δημήτηρ τονίζεται στην προπαραλήγουσα σε όλες τις πτώσεις του ενικού, εκτός από την ονομαστική.

 Τα συγκοπτόμενα ονόματα:

1. σχηματίζουν την κλητική του ενικού όμοια με το αδύνατο θέμα και τονίζονται σ' αυτήν επάνω στην αρχική συλλαβή: ὦ πάτερ, ὦ θύγατερ, ὦ Δήμητερ κ.τ.λ.· μόνο το όνομα γαστὴρ σχηματίζει την κλητική του ενικού όμοια με την ονομαστική: ὦ γαστὴρ
2. στη δοτική του πληθυντικού ανάμεσα από το συγκομμένο θέμα και την κατάληξη, για να διευκολυνθεί η προφορά, παίρνουν ένα βραχύχρονο α που τονίζεται: πατρ-ά-σι(ν), ἀνδρ-ά-σι(ν)

Σιγμόληκτα

α) Σιγμόληκτα αρσενικά ακατάληκτα σε -ης (γεν. -ους), ή  -κλῆς (γεν. -κλέους) β) Σιγμόληκτα θηλυκά ακατάληκτα  σε ὼς (γεν. οῦς)
Ενικός αριθμός ὁ τοῦ τῷ τὸν ὦ Σωκράτης Σωκράτους Σωκράτει Σωκράτη Σώκρατες Περικλῆς Περικλέους Περικλεῖ Περικλέα Περίκλεις ἡ τῆς τῇ τὴν ὦ αἰδὼς1 αιδοῦς αἰδοῖ αἰδῶ αἰδὼς Ἠὼς Ἠοῦς Ἠοῖ Ἠῶ Ἠὼς Πληθυντικός αριθμός οἱ τῶν τοῖς τοὺς ὦ Σωκράται Σωκρατῶν Σωκράταις Σωκράτας Σωκράται Περικλεῖς Περικλέ-ων Περικλεῖς Περικλεῖς
Παρατηρήσεις: Τα αρσενικά σιγμόληκτα σε -ης (γεν. -ους) και -κλῆς (γεν. κλέους) είναι όλα κύρια ονόματα και: έχουν θέμα σε -εσ: Σωκράτεσ-, Περικλεεσ- στην ονομαστική του ενικού δεν παίρνουν κατάληξη και εκτείνουν το βραχύχρονο φωνήεν ε του θέματος σε η: Σωκράτης, Περικλέης και με συναίρεση Περικλῆς· στις πλάγιες πτώσεις του ενικού αποβάλλουν το χαρακτήρα σ ανάμεσα στα δύο φωνήεντα και έπειτα συναιρούν τα δύο αυτά φωνήεντα: τοῦ Σωκράτεσ-ος, Σωκράτε-ος, Σωκράτους στην κλητική του ενικού δεν παίρνουν κατάληξη και ανεβάζουν τον τόνο: ὦ Σώκρατες, ὦΠερίκλεις (με συναίρεση από το Περίκλεες) όσα λήγουν σε -κλῆς συναιρούν το ε της συλλαβής κλε-, όταν ύστερα από αυτό ακολουθεί η ή ε ήει: (Περικλέη) Περικλῆς (Περίκλεες) Περίκλεις, (Περικλέει) Περικλεῖ· κανονικά έχουν μόνο ενικό αριθμό· όταν όμως χρησιμοποιούνται στον πληθυντικό σχηματίζονται σε -ης (γεν. -ους) κατά την α' κλίση (οι Σωκράται κ.τ.λ.) και τα σε -κλῆς (γεν. -κλέους) κατά την γ' κλίση (οι Περικλέ-ες = Περικλεῖς κ.τ.λ.)

  

γ) Σιγμόληκτα ουδέτερα ακατάληκτα σε -ος (γεν. -ους)
Ενικός αριθμός τὸ τοῦ τῷ τὸ ὦ βέλος βέλους βέλει βέλος βέλος ἔδαφος ἐδάφους ἐδάφει ἔδαφος ἔδαφος Πληθυντικός αριθμός τὰ τῶν τοῖς τὰ ὦ βέλη βελῶν βέλεσι(ν) βέλη βέλη ἐδάφη ἐδαφῶν ἐδάφεσι(ν) ἐδάφη ἐδάφη
Παρατηρήσεις: Τα ουδέτερα σιγμόληκτα σε -ος (γεν. -ους): έχουν αρχικό θέμα σε -εσ: βελεσ-, ἐδαφεσ- σχηματίζουν την ονομαστική, αιτιατική και κλητική του ενικού χωρίς κατάληξη, αλλά στις πτώσεις αυτές το φωνήεν ε που είναι πριν από το χαρακτήρα το τρέπουν σε -ο: βελεσ- > βέλος, ἐδαφεσ > ἔδαφος· με το αρχικό θέμα σε -εσ σχηματίζουν τη γενική και δοτική του ενικού και όλες τις πτώσεις του πληθυντικού· αποβάλλουν όμως σ' αυτές το χαρακτήρα ανάμεσα στα δύο φωνήεντα και έπειτα συναιρούν τα φωνήεντα αυτά, δηλαδή το ε+ο σε ου (βέλε-ος > βέλους), το ε+ι σε ει (βέλε-ι > βέλει), το ε+ε σε ει (βέλε-ε > βέλει) το ε+οι σε οι (βελέ-οιν > βελοῖν), το ε+ω σε ω (βελέων > βελῶν) και το ε+α κανονικά σε η (βέλε-α > βέλη· αν όμως πριν από το ε προηγείται άλλο ε, τότε συναιρούν το ε+ασε α: τὰ χρέε-α > χρέα, τὰ κλέε-α > κλέα στη δοτική του πληθυντικού όπου βρίσκονται δύο σ (βέλεσ-σι) τα απλοποιούν σε ένα: βέλεσι

δ) Σιγμόληκτα ουδέτερα ακατάληκτα σε -ας (γεν. -ως ή -ατος)
Ενικός αριθμός τὸ τοῦ τῷ τὸ ὦ κρέας κρέως κρέᾳ κρέας κρέας γέρας γέρως γέρᾳ γέρας γέρας γῆρας γήρ-ως γῆρ-ᾳ γῆρας γῆρας πέρας πέρατ-ος πέρατ-ι πέρας πέρας κέρας κέρως / κέρατ-ος κέρᾳ / κέρατ-ι κέρας κέρας τέρας τέρατ-ος τέρατ-ι τέρας τέρας Πληθυντικός αριθμός τὰ τῶν τοῖς τὰ ὦ κρέα κρεῶν κρέα-σι(ν) κρέα κρέα γέρα γερ-ῶν γέρα-σι(ν) γέρα γέρα δεν έχει πέρατα περάτ-ων πέρα-σι(ν) πέρατα πέρατα κέρα / κέρατα κερῶν / κεράτ-ων κέρᾳσι / κέρα-σι(ν) κέρα / κέρατα κέρα / κέρατα τέρα / τέρατα τερῶν / τεράτ-ων τέρα-σι(ν) / τέρα-σι(ν) τέρα / τέρατα τέρα / τέρατα
Παρατηρήσεις: Σιγμόληκτα ουδέτερα σε -ας είναι έξι: κρέας, γέρας, γῆρας, πέρας, τέρας, κέρας. Από αυτά: μόνο τα ονόματα: κρέας, γέρας, γῆρας έχουν θέμα παντού καθαρά σιγμόληκτο σε -ασ·-αυτά αποβάλλουν το σ ανάμεσα σε δύο φωνήεντα και έπειτα συναιρούν τα δύο αυτά φωνήεντα: του (κρέασ-ος > κρέα-ος > κρέως το όνομα πέρας σχηματίζει την ονομαστική, αιτιατική και κλητική του ενικού από σιγμόληκτο θέμα σε -ας, χωρίς κατάληξη, και τις άλλες πτώσεις από θέμα σε -ατ, ως οδοντικόληκτο: τοῦ  πέρατ-ος, τῷ πέρατ-ι, τὰ  πέρατ-α, τῶν περάτ-ων το όνομα τέρας σχηματίζει τον ενικό κατά το πέρας: τὸ τέρας,  τοῦ τέρατος κ.τ.λ. το όνομα κέρας σε όλους τους αριθμούς και το όνομα τέρας στον πληθυντικό και δυϊκό σχηματίζονται και κατά τους δύο τρόπους, δηλαδή και ως σιγμόληκτα (κατά το κρέας) και ως οδονικόληκτα (κατά το πέρας): τὸ κέρας, τοῦ κέρως και κέρατος, τῷ κέρᾳ και κέρατι κ.τ.λ. το όνομα γῆρας έχει μόνο ενικό αριθμό.

 Συντακτικό

Σύνδεση προτάσεων

Στην ενότητα αυτή θα ασχοληθούμε με τη σύνδεση των προτάσεων στα αρχαία ελληνικά. Παράλληλα θα δίνονται παραδείγματα και στα Νέα Ελληνικά (ΝΕ)
Με πόσους τρόπους συνδέονται οι προτάσεις;
Οι προτάσεις στα αρχαία ελληνικά, όπως και στα νέα ελληνικά, συνδέονται με τρεις τρόπους μεταξύ τους: 1. με ασύνδετο σχήμα 2. με παρατακτική σύνδεση 3. με υποτακτική σύνδεση
Τι είναι το ασύνδετο σχήμα;
Στα ν.ε. Πολλές φορές, όταν μιλάμε και θέλουμε να μεταδώσουμε μια πληροφορία γρήγορα, λέμε τις προτάσεις τη μια αμέσως μετά την άλλη, π.χ. [Ο Γιώργος πλύθηκε], [ντύθηκε]. Στο παράδειγμα υπάρχουν δύο προτάσεις, αφού υπάρχουν δύο ρήματα. Η κάθε πρόταση μπαίνει δίπλα στην άλλη. Δεν υπάρχει κάποια λέξη που να τις ενώνει. Χωρίζονται μεταξύ τους με κόμμα. Αυτός ο τρόπος σύνδεσης λέγεται ασύνδετο σχήμα. Στα α.ε. Το ίδιο συνέβαινε και στα αρχαία ελληνικά, π.χ. [Καὶ συμβαλόντες τὰς ἀσπίδας ἐωθοῦντο], [ἐμάχοντο], [ἀπέκτεινον], [ἀπέθνησκον]. Όπως παρατηρείς στο παράδειγμα υπάρχουν τέσσερις προτάσεις, αφού έχουμε και τέσσερα ρήματα. Η κάθε πρόταση μπαίνει δίπλα στην άλλη. Δεν υπάρχει κάποια λέξη που να τις ενώνει. Χωρίζονται μεταξύ τους με κόμμα. Συμπέρασμα: Στο ασύνδετο σχήμα οι προτάσεις δε συνδέονται μεταξύ τους· απλώς μπαίνει η μία δίπλα στην άλλη και χωρίζονται με κόμμα. Έχουμε συνεπώς το σχήμα:  πρόταση , πρόταση , πρόταση , πρόταση
Τι είναι η παρατακτική σύνδεση;
Στα ν.ε. Το προηγούμενο παράδειγμα [Ο Γιώργος πλύθηκε], [ντύθηκε] μπορούμε να το πούμε και με άλλο τρόπο, π.χ. [Ο Γιώργος πλύθηκε] και [ντύθηκε]. Στο παράδειγμα υπάρχουν πάλι δύο προτάσεις. Η πρώτη όμως και η δεύτερη τώρα ενώνονται με το και. Συνδέονται δηλαδή με μια λέξη που λέγεται σύνδεσμος. Στα α.ε. Το ίδιο συνέβαινε και στα αρχαία ελληνικά, π.χ. 1. [Ἐν Ἀθήναις διδάσκουσι] καὶ [νουθετοῦσι τοὺς παῖδας] (= Στην Αθήνα διδάσκουν και νουθετούν τα παιδιά) 2. [Ἐπισκοπῶμεν τοῦτο] ἤ [ἐῶμεν;]. (= Θα μελετήσουμε κι αυτό ή θα το αφήσουμε;) 3. [ὑμεῖς δὲ ἀποκρεμασθέντες κατασπᾶν βιάσεσθέ με], ἀλλὰ [μάτην πονήσετε] (= κι εσείς να πιαστείτε απ’ αυτό και να επιχειρήσετε με τη βία να με τραβήξετε με δύναμη προς τα κάτω, αλλά μάταια θα κοπιάσετε) Στα παραδείγματα υπάρχουν από δύο προτάσεις. Στο πρώτο ενώνονται μεταξύ τους με το συμπλεκτικό σύνδεσμο καὶ, στο δεύτερο με το διαχωριστικό ἤ και στο τρίτο με τον αντιθετικό ἀλλά. Συμπέρασμα: Στην παρατακτική σύνδεση οι προτάσεις παρατάσσονται, δηλ. μπαίνουν η μία δίπλα στην άλλη, και συνδέονται μεταξύ τους με συνδέσμους, τους παρατακτικούς συνδέσμους. Παρατακτικοί σύνδεσμοι είναι οι: α) συμπλεκτικοί, β) διαζευκτικοί ή διαχωριστικοί, γ) αντιθετικοί ή εναντιωματικοί, δ) αιτιολογικοί, ε) συμπερασματικοί. (Για τους συνδέσμους δες εδώ) Έχουμε συνεπώς το σχήμα: πρόταση παρατακτικός σύνδεσμος πρόταση παρατακτικός σύνδεσμοςπρόταση Περισσότερα: Στην παρατακτική σύνδεση ενώνονται ισοδύναμες προτάσεις, δηλαδή: κύριες με κύριες ή δευτερεύουσες με δευτερεύουσες κύρια + κύρια: Ἐν Ἀθήναις διδάσκουσι καὶ νουθετοῦσι τοὺς παῖδας (= Στην Αθήνα διδάσκουν και νουθετούν τα παιδιά) δευτερεύουσα + δευτερεύουσα: διδάσκοντες [ὅτι τὸ μὲν δίκαιόν ἐστι], [τὸ δὲ ἄδικόν (ἐστι)] (= διδάσκοντας ότι το ένα είναι δίκαιο, το άλλο άδικο)
Τι είναι η υποτακτική σύνδεση;
Στα ν.ε. Τα προηγούμενα παραδείγματα: [Ο Γιώργος πλύθηκε], [ντύθηκε] ασύνδετο [Ο Γιώργος πλύθηκε] και [ντύθηκε] παρατακτική σύνδεση μπορούμε να τα πούμε και με τρίτο τρόπο, πιο σύνθετο, πιο ποικίλο, π.χ. [Ο Γιώργος ντύθηκε], [αφού είχε πλυθεί.]              1η πρόταση                             2η πρόταση                                              Στο παράδειγμα υπάρχουν πάλι οι δύο προτάσεις. Τώρα όμως τα πράγματα αλλάζουν. Οι δύο προτάσεις δεν είναι ισοδύναμες. Η πρόταση που "κουβαλάει" το κυρίως νόημα είναι η πρώτη, η κύρια. Ας δούμε άλλο ένα παράδειγμα: [Θέλω] [να φάω], [γιατί πεινάω]    1η πρ.        2η πρ.            3η πρ. Στο παράδειγμα υπάρχουν τρεις προτάσεις. Η πρώτη (Θέλω) είναι η κύρια, η πρόταση που "κουβαλάει" το κυρίως νόημα. Η δεύτερη πρόταση (να φάω) υποτάσσεται στην πρώτη και είναι δευτερεύουσα. Η τρίτη πρόταση (γιατί πεινάω) είναι κι αυτή δευτερεύουσα, υποτάσσεται όμως στην προηγούμενη δευτερεύουσα (να φάω). Στα α.ε. Το ίδιο συνέβαινε και στα αρχαία ελληνικά, π.χ. [πολλὰ ἐπιτηδεύουσιν ἐν τῷ βίῳ], [ἵνα πορίζωνται τὰ ἀναγκαῖα]                  κύρια πρ.                                                          δευτερεύουσα πρ. (= ασκούν πολλά επαγγέλματα στη ζωή τους, για να εξασφαλίζουν τα αναγκαία Συμπέρασμα: Στην υποτακτική σύνδεση μια δευτερεύουσα πρόταση (δπ) υποτάσσεται σε μια κύρια πρόταση (κπ) ή σε μια άλλη δευτερεύουσα πρόταση (δπ) και συνδέονται με τους υποτακτικούς συνδέσμους. Υποτακτικοί σύνδεσμοι είναι οι: α) παραχωρητικοί ή ενδοτικοί, β) χρονικοί, γ) τελικοί, δ) ειδικοί, ε) υποθετικοί, στ) ενδοιαστικοί ή διστακτικοί. (Για τους συνδέσμους δες εδώ) Έχουμε συνεπώς το σχήμα: κπ υποτακτικός σύνδεσμος δπ υποτακτικός σύνδεσμος δπ
ΠΡΟΣΟΧΗ: Για να μάθουμε να διακρίνουμε εύκολα αν η σύνδεση των προτάσεων είναι παρατακτική ή υποτακτική, θα πρέπει να ξέρουμε καλά τους συνδέσμους.
Ανακεφαλαίωση
Ασύνδετο σχήμα	πρόταση , πρόταση , πρόταση , πρόταση
Παρατακτική σύνδεση	πρόταση παρατακτικός σύνδεσμος πρόταση παρατακτικός σύνδεσμοςπρόταση
Υποτακτική σύνδεση	κπ υποτακτικός σύνδεσμος δπ υποτακτικός σύνδεσμος δπ

Σύνδεσμοι

Σύνδεσμοι λέγονται οι άκλιτες λέξεις που χρησιμεύουν για να συνδέουν με ορισμένους τρόπους λέξεις ή προτάσεις μεταξύ τους, π.χ. ἐγὼ καὶ σὺ ἐπαιάνιζόν τε οἱ Ἕλληνες καὶ ἤρχοντο ἀντίοι ἰέναι πρὸς τοὺς πολεμίους Οι σύνδεσμοι χωρίζονται στις παρακάτω κατηγορίες:
ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ	1. συμπλεκτικοί	λέγονται οι σύνδεσμοι που συμπλέκουν, δηλ. συνενώνουν (καταφατικά ή αποφατικά), λέξεις ή προτάσεις: καταφατικοί: τε, καὶ αποφατικοί: οὔτε, μήτε – οὐδέ, μηδέ
	2. διαζευκτικοί ή διαχωριστικοί	λέγονται οι σύνδεσμοι που συνδέουν διαζευκτικά (δηλ. διαχωριστικά) λέξεις ή προτάσεις: ἤ, ἤτοι, εἴτε, ἐάντε, ἄντε, ἤντε
	3. αντιθετικοί ή εναντιωματικοί	λέγονται οι σύνδεσμοι που σημαίνουν ότι εκείνα που συνδέονται με αυτούς είναι αντίθετα μεταξύ τους: μέν, δέ, μέντοι, ὅμως, ἀλλά, ἀτάρ (= όμως), μήν (= όμως), ἀλλὰ μήν (= αλλὰ όμως), καὶ μήν (= και όμως), οὐ μὴν ἀλλά (= αλλὰ όμως), καίτοι (= κα όμως)
	4. αιτιολογικοί	λέγονται οι σύνδεσμοι με τους οποίους εισάγεται ένα νόημα που είναι αιτία ή δικαιολογία άλλου: γάρ ὡς, ἐπεί (στην αρχή περιόδου ή ημιπεριόδου)
	5. συμπερασματικοί	λέγονται οι σύνδεσμοι με τους οποίους εισάγεται ένα νόημα που φανερώνει συμπέρασμα άλλου προηγούμενου: ἄρα, οὖν, γοῦν, τοίνυν, τοιγάρτοι, τοιγαροῦν – οὔκουν, οὐκοῦν, δή ὥστε (στην αρχή περιόδου ή ημιπεριόδου και δεν ακολουθεί άλλη κύρια πρόταση)
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ	6. παραχωρητικοί ή ενδοτικοί	λέγονται οι σύνδεσμοι με τους οποίους συνδέονται δύο νοήματα κάπως ασυμβίβαστα μεταξύ τους και που το ένα δηλώνει παραχώρηση (συγκατάβαση) προς το άλλο: εἰ καί, ἄν καί - καὶ εἰ, καὶ ἄν, κἄν (= και αν ακόμη) – οὐδ’ εἰ, οὐδ’ ἐάν, μηδ’ ἐάν (= ούτε και αν) – καίπερ (= αν και)
	7. χρονικοί	λέγονται οι σύνδεσμοι με τους οποίους εισάγεται πρόταση που καθορίζει το χρόνο μιας ενέργειας: ὡς - ὅτε, ὁπότε - ὁσάκις, ὁποσάκις – ἡνίκα, ὁπηνίκα - ἐπεί, ἐπειδή - ὅταν, ὀπόταν, ἐπάν, ἐπειδάν - ἕως, ἔστε, ἄχρι, μέχρι, πρίν
	8. τελικοί	λέγονται οι σύνδεσμοι με τους οποίους εισάγεται πρόταση που φανερώνει το τέλος (δηλ. το σκοπό) μιας ενέργειας: ἵνα, ὅπως, ὡς (=για να)
	9. ειδικοί	λέγονται οι σύνδεσμοι με τους οποίους εισάγεται πρόταση που συμπληρώνει την έννοια άλλης πρότασης ως αντικείμενο ή ως υποκείμενο ή επεξηγεί κάποια λέξη άλλης πρότασης: ὅτι, ὡς
	10. υποθετικοί	λέγονται οι σύνδεσμοι που εισάγουν υπόθεση: εἰ, ἐάν, ἄν, ἤν
	11. ενδοιαστικοί ή διστακτικοί	λέγονται οι σύνδεσμοι με τους οποίους εισάγεται πρόταση που εκφράζει ενδοιασμό (δηλ. φόβο ή δισταγμό για κάτι ανεπιθύμητο): μή, μὴ οὐ
	αιτιολογικοί	λέγονται οι σύνδεσμοι με τους οποίους εισάγεται ένα νόημα που είναι αιτία ή δικαιολογία άλλου: ὅτι, ὡς, διότι, ἐπεί, ἐπειδή
	συμπερασματικοί	λέγονται οι σύνδεσμοι με τους οποίους εισάγεται ένα νόημα που φανερώνει συμπέρασμα άλλου προηγούμενου: ὥστε, ὡς

Οι σύνδεσμοι αλφαβητικά

Οι σύνδεσμοι	Κατηγορία	Παραδείγματα
ἀλλὰ (= αλλά)	αντιθετικός	ὑμεῖς δὲ ἀποκρεμασθέντες κατασπᾶν βιάσεσθέ με, ἀλλὰ μάτην πονήσετε (= κι εσείς να πιαστείτε απ’ αυτό και να επιχειρήσετε με τη βία να με τραβήξετε με δύναμη προς τα κάτω, αλλά μάταια θα κοπιάσετε)
ἀλλὰ μὴν  (= αλλὰ όμως) (ως μεταβατικός = επιπλέον)	αντιθετικός	ἀλλὰ μὴν καὶ οὓς ὑμῶν ἀπέστησαν φανεροί εἰσιν ἐξηπατηκότες (= αλλά και όσους απέσπασαν από εσάς είναι φανερό ότι τους εξαπάτησαν)
ἄν (= αν εάν)	υποθετικός	ἄν τέ τις φόβος ταράττῃ συμβοηθεῖ (= και αν τον ταράζει κάποιος φόβος, τον βοηθάει μαζί με άλλους)
ἄν καὶ (= αν και, ακόμη κι αν)	παραχωρητικός	οὐδένα δύνασθαι κρύπτειν τὸ μὴ οὐχ ἡδέως ἂν καὶ ὠμῶν ἐσθίειν αὐτῶν (= κανείς δεν μπορούσε να κρύψει ότι ευχαρίστως θα τους έτρωγε ακόμη κι αν ήταν ζωντανοί)
ἄντε (ἄν + τε) (= είτε)	διαζευκτικός	ἄντε ἄρχων ἄντε ἰδιώτης ὢν τυγχάνῃ (= είτε άρχοντας είτε ιδιώτης τυχαίνει να είναι)
ἄρα (= άρα, πράγματι)	συμπερασματικός	μαθὼν πείρᾳ ὅτι ἄρα ἦν ἄδικος κριτὴς τῶν ἰδίων (=  και έμαθε εξ ιδίας πείρας ότι πράγματι ήταν άδικος κριτής των ατομικών του γνωρισμάτων)
ἀτὰρ (= αλλά, όμως)	αντιθετικός	ἀτὰρ δὴ καὶ τὸ σὸν θέλω μαθεῖν (αλλά και τα δικά σου θέλω να μάθω) ἀτὰρ πῶς οὐκ αὐτοῦ Μεγαροῖ κατέλυεν; (= αλλά πώς και δεν έμεινε στα Μέγαρα;)
ἄχρι (= έως ότου, μέχρι)	χρονικός	ὁ λόφος ὠνομάζετο Ταρπήιος, ἄχρι οὗ Ταρκυνίου βασιλέως Διὶ τὸν τόπον καθιεροῦντος (= ο λόφος ονομαζόταν Ταρπήιος, μέχρι που ο βασιλιάς Ταρκύνιος τον αφιέρωσε στο Δία) Γίνου πιστός ἄχρι θανάτου (= Γίνε πιστός μέχρι το θάνατο)
γὰρ (γε + ἄρα) (= γιατί, βέβαια, δηλαδή)	αιτιολογικός	ὁ γὰρ ἀγαθὸς φίλος ἑαυτόν τάττει πρὸς πᾶν τὸ ἐλλεῖπον τῷ φίλῳ (= γιατί ο καλός φίλος αφιερώνεται στην κάλυψη των αναγκών του φίλου του)
δὲ	αντιθετικός	διδάσκοντες ὅτι τὸ μὲν δίκαιόν ἐστι, τὸ δὲ ἄδικον (= διδάσκοντας ότι το ένα είναι δίκαιο, το άλλο άδικο)
δὴ (= λοιπόν)	συμπερασματικός	ἀφ’ οὗ δὴ, οἶμαι, καὶ καλοῦνται Φελλόποδες (= γι’ αυτό το λόγο μάλιστα, νομίζω, και ονομάζονται Φελλόποδες.)
δῆτα (= άρα, συνεπώς, λοιπόν)	συμπερασματικός	λαβέ δῆτα τὰς φυσαλλίδας πρὸς τῶν θεῶν, ὡς ἥδομαί γ' ὑμᾶς ὁρῶν ὀρχουμένους" (πάρε, λοιπόν, τις φυσαλλίδες (αυλούς), για τους θεούς, γιατί χαίρομαι να σας βλέπω να χορεύετε)
διότι (= διότι)	αιτιολογικός	τὴν μὲν τοῦ πράγματος ἰσότητα ὁμολογοῦσι, τὴν δὲ οἷς ἀμφισβητοῦσι, [...],διότι κρίνουσι τὰ περὶ αὑτοὺς κακῶς (= παραδέχονται την ισότητα για τα πράγματα, την αμφισβητούν όμως για τα πρόσωπα, [...], διότι κρίνουν λάθος τα σχετικά με τους ίδιους
ἐάν (= αν, εάν)	υποθετικός	ἀπειλῶν αὐτῷ θανάτου, ἐὰν ἀδικῶν φωραθῇ ἕτερα (= απειλώντας τον με θάνατο, εάν αποδειχθεί ότι διαπράττει άλλες αδικίες)
εἰ (= αν, εάν)	υποθετικός	εἰ δὲ κἀκεῖνοι ἐμὲ ἑώρων, οὐκέτι ἔχω εἰπεῖν (= αν όμως κι εκείνοι μ’ έβλεπαν, δεν μπορώ καθόλου να το πω)
εἰ καὶ (= έστω και)	παραχωρητικός	ζημίαν δὲ τιθεὶς εἰ καὶ ὁ μικροῦ ἄξιος ἀπόλοιτο (= και θεωρώντας το ζημιά αν κάποιος, έστω και ανάξιος, χανόταν)
ἐάντε (ἐὰν + τε) (= είτε)	διαζευκτικός	ἐάντε πατὴρ ὢν τυγχάνῃ ἐάντε μήτηρ ἐάντε ἄλλος ὁστισοῦν (= είτε τυχαίνει να είναι πατέρας είτε μητέρα είτε κάποιος άλλος)
ἐπάν (επεὶ + ἄν) (= όταν, άμα, αφού)	χρονικός	ὅταν μὲν ἐρρωμένος ᾖ τις, οὐδὲν ἐπαισθάνεται τῶν καθ’ ἕκαστα σαθρῶν,ἐπὰν δ’ ἀρρωστήσῃ, πάντα κινεῖται (= όταν κανείς είναι γερός, δεν αντιλαμβάνεται τα μέλη που νοσούν, αφού, όμως, ασθενήσει, όλα μεταβάλλονται
ἐπεί (= όταν, άμα, αφού)	χρονικός	Ἂλλ’ ἐπεὶ τῶν πολεμίων ὁ στόλος τοὺς πὲριξ ἀπέκρυψεν αἰγιαλούς (= Αλλά όταν ο στόλος των εχθρών απέκρυψε τις γύρω παραλίες)
ἐπεὶ (= επειδή)	αιτιολογικός	ἐπεὶ δὲ οὒκ ἐπείθετο, πρὸς τοὺς δικαστὰς ἤγαγε (= επειδή όμως δεν πειθόταν, τον οδήγησε μπροστά στους δικαστές)
ἐπειδὰν(ἐπειδὴ + ἄν) (= όταν)	χρονικός	ἐπειδὰν δὲ ἐκ διδασκάλων ἀπαλλαγῶσιν, ἡ πόλις αὖ τούς τε νόμους ἀναγκάζει μανθάνειν (όταν απαλλαγούν από τους δασκάλους, η πόλη πάλι τους αναγκάζει να μαθαίνουν τους νόμους)
ἐπειδὴ (= επειδή)	αιτιολογικός	Ἔπειτ’ ἐπειδὴ τἀμφανῆ μὲν οἱ νόμοι ἀπεῖργον αὐτούς (= Έπειτα επειδή οι νόμοι τους εμπόδιζαν)
ἐπειδή (= όταν, αφού, αφότου)	χρονικός	Οὗτος, ἐπειδὴ ἐγκύμων ἦν ἡ Γαλάτεια ηὔξατο μὲν γενέσθαι αὐτῷ ἄρρενα παῖδα, (= Αυτός, όταν εγκυμονούσε η Γαλάτεια, ευχήθηκε να αποκτήσει αρσενικό παιδί)
ἔστε (= έως ότου, μέχρι)	χρονικός	αὐτὸς ἔφη παραμενεῖν ἔστ᾽ ἂν τοὺς βότρυς ποιήσωσι γλεῦκος (= αυτός είπε να παραμείνουν μέχρι τα σταφύλια να κάνουν μούστο)
εἴτε = είτε (εἰ + τε)	διαζευκτικός	Εἰ μέλλουσιν ἡμῖν ἐνθένδε εἴτε ἀποδιδράσκειν, εἴθ’ ὅπως δεῖ ὀνομάσαι τοῦτο, (= Αν, ενώ σκοπεύουμε εμείς είτε να δραπετεύσουμε από εδώ, είτε όπως αλλιώς ταιριάζει να ονομάσουμε μια τέτοια πράξη,
ἕως (= έως, έως ότου)	χρονικός	Δαμασίας αἱρεθεὶς ἄρχων ἔτη δύο καὶ δύο μῆνας ἦρξεν, ἕως ἐξηλάθη βίᾳ τῆς ἀρχῆς (= ο Δαμασίας αναδείχθηκε άρχοντας και έμεινε στην εξουσία δυο χρόνια και δυο μήνες έως ότου τον καθαίρεσαν με την βία)
ἤ = ή	διαζευκτικός	ὀρυττομένη δὲ τρέφει πολλαπλασίους ἤ εἰ σῖτον ἔφερε (= όταν όμως αξιοποιούνται για εξόρυξη, μπορούν να θρέψουν πολύ περισσότερουςπαρά αν καλλιεργούνταν)
ἤν (= αν, εάν)	υποθετικός	ἤν εἰσδύνῃ τῇ ὁδῷ τῆς ἀκοῆς μου, τέθνηκα (= αν μπει στο αυτί μου, πεθαίνω)
ἡνίκα (= όταν)	χρονικός	Φασὶ δ’ αὐτούς, καὶ ἡνίκα μία τροφὴ πᾶσι ἦν τοῖς ὀρνέοις πρώτους βορὰν ἐκ τῶν ὑδάτων εὑρεῖν (= Λένε ακόμη γι’ αυτούς, κι όταν ήταν μία η τροφή για όλα τα πουλιά, πρώτοι αυτοί βρήκαν τροφή από τα νερά)
ἤντε (ἤν + τε) (= ή, είτε	διαζευκτικός	Μὴσατο δ' ἄλλην γαῖαν ἀπείρατον ἤντε σελήνην
ἤτοι (= είτε)	διαζευκτικός	καὶ οἱ αὐτοὶ ἤτοι κρίνομέν γε ἢ ἐνθυμούμεθα ὀρθῶς τὰ πράγματα (= και εμείς οι ίδιοι είτε αποφασίζουμε για τα πολιτικά ζητήματα ή προσπαθούμε να βρούμε σωστές λύσεις γι' αυτά)
ἵνα (= για να)	τελικός	πολλὰ  ἐπιτηδεύουσιν ἐν τῷ βίῳ, ἵνα  πορίζωνται τὰ ἀναγκαῖα (= ασκούν πολλά επαγγέλματα στη ζωή τους, για να εξασφαλίζουν τα αναγκαία
καὶ (= και)	συμπλεκτικός	Ἐν Ἀθήναις διδάσκουσι καὶ νουθετοῦσι τοὺς παῖδας (= Στην Αθήνα διδάσκουν και νουθετούν τα παιδιά)
καὶ ἄν (= και αν, κι αν ακόμη, έστω κι αν)	παραχωρητικός	χρῆν αὐτὸν πάντων τῶν ἄλλων ἀπεχόμενον ἰέναι οὕτω ἐπὶ τὴν ἡμετέρην,καὶ ἂν ἐδήλου πᾶσι ὡς ἐπὶ Σκύθας ἐλαύνει καὶ οὐκ ἐπὶ τοὺς ἄλλους. (= ... ακόμη κι αν δήλωνε σ' όλους ότι επιτίθεται εναντίον των Σκυθών και όχι εναντίον των άλλων)
καὶ εἰ (= και αν, κι αν ακόμη, έστω κι αν)	παραχωρητικός	καὶ εἰ μή γε ἡ Θέτις κατελεήσασα κἄν ἐδέδετο αὐτῷ κεραυνῷ καὶ βροντῇ (= κι αν η Θέτις δεν τον σπλαχνιζόταν θα είχε αιχμαλωτιστεί μαζί με τον κεραυνό και τη βροντή του)
καὶ μὴν (= και όμως, και μάλιστα)	αντιθετικός	Καὶ μὴν καὶ γένεια φύουσιν μικρὸν ὑπὲρ τὰ γόνατα (= Και μάλιστα και γένια αφήνουν να φυτρώσουν λίγο πάνω από τα γόνατα)
κἄν (= και αν ακόμη)	παραχωρητικός	κἄν μυρία ὧμεν πεπλημμεληκότες, ὁ Θεὸς μεταδώσει συγγνώμης ἡμῖν (= ακόμη κι αν έχουμε διαπράξει πολλά παραπτώματα ο Θεός θα μας συγχωρήσει
καίπερ (= αν και, και αν ακόμη, έστω κι αν)	παραχωρητικός	φαίνεται δὲ τὰ εἰρημένα καὶ τοῖς πολλοῖς ὑπάρχειν, καίπερ οὖσι φαύλοις (= Τα γνωρίσματα που είπαμε φαίνεται ότι υπάρχουν και στους πολλούς κι αν ακόμη είναι φαύλοι
καίτοι (= και όμως, παρόλο) (καὶ + τοι)	αντιθετικός	Καίτοι ἐπιστάμεθα μὴν δήπου τίνες εἰσὶ νέων διαφθοραί (= Ακόμη κι αν γνωρίζουμε βέβαια, ποιες είναι οι διαφθορές των νέων)
μὲν	αντιθετικός	διδάσκοντες ὅτι τὸ μὲν δίκαιόν ἐστι, τὸ δὲ ἄδικον (= διδάσκοντας ότι το ένα είναι δίκαιο, το άλλο άδικο)
μὴ (= μήπως)	ενδοιαστικός	οὐκ ἤθελε δὲ  περιιδεῖν ἄλυτον, μὴ καὶ τοῦτο ἐργάσηται κίνησίν τινα ἐς τοὺς πολλούς (= αλλά και δεν ήθελε να τον αφήσει άλυτο, μήπως αυτό προκαλέσει κάποια αναταραχή στο πλήθος)
μηδὲ (μὴ + δὲ) (= μήτε)	συμπλεκτικός	μηδέποτε άξιωθησόμενον τοιούτων ἐπαίνων, μηδ’ ἄν ὑπερβάλλη τὰς ἀρετὰς ἐκείνων; (=  ότι ποτέ δε θα κριθεί άξιος για τέτοιους επαίνους, κι αν ακόμα ξεπεράσει τις αρετές εκείνων;)
μέντοι (μὲν + τοι) (= όμως)	αντιθετικός	Ἀλλά μέντοι καὶ πένητας ὄψει οὐχ οὕτως ὀλίγους τῶν ἰδιωτῶν (= Αλλά όμως θα δεις και φτωχούς όχι τόσο λίγους πολίτες)
μέχρι (= μέχρι)	χρονικός	Τοῦ δὲ ῥεύματος παρασύραντος αὐτὸν ὠδύρετο, μέχρις οὗ  ὁ Ἑρμῆς  ἐλεήσας αὐτόν ἧκε (= Kαι, επειδή το ρεύμα το παρέσυρε, έκλαιγε, μέχρι που ο Ερμής τον λυπήθηκε και ήρθε)
μηδ’ ἐὰν (= ούτε και αν)	παραχωρητικός	μηδέποτε άξιωθησόμενον τοιούτων ἐπαίνων μηδ’ ἄν ὑπερβάλλη τὰς ἀρετὰς ἐκείνων; (= ποτέ δε θα κριθεί άξιος για τέτοιους επαίνους, κι αν ακόμα ξεπεράσει τις αρετές εκείνων;)
μὴν (= όμως)	αντιθετικός	Καὶ μὴν οὐκ ἔδει γε ἐπιγελᾶν ἑταίρῳ ἀνδρί. (= Κι όμως δεν έπρεπε βέβαια να γελάς σε βάρος ενός φίλου σου.)
μὴ οὐ (= μήπως δεν)	ενδοιαστικός	τοῦτο δὲ, σμικρόν ῥεῦμα, εἴρξει ἡμᾶς τὸ μὴ οὐ διαβῆναι ὡς ἔχομεν (= αυτό  όμως το μικρό ρεύμα θα μας εμποδίσει να περάσουμε όπως είμαστε)
μήτε = μήτε (μὴ + τε)	συμπλεκτικός	μήτε εἰς ἱερὸν ἔλθῃ μηδὲν μήτ’ εἰς ἀγορὰν μήτ’ εἰς πόλιν ὅλως πρότερον ἢ καθήρηται (= ούτε στο ιερό να έλθει ούτε στην αγορά ούτε γενικά στην πόλη παρά μόνο αφού εξαγνιστεί)
ὅμως (= όμως)	αντιθετικός	Ἀλλ’ ὅμως σὺ μὲ φής, ὦ Μέλητε, τοιαῦτα ἐπιτηδεύοντα τοὺς νέους διαφθείρειν; (Αλλά εσύ όμως ισχυρίζεσαι, ω Μέλητε, ότι ασχολούμενος με τέτοια διαφθείρω τους νέους;)
ὁπηνίκα (= όταν, την ώρα που, τη στιγμή που)	χρονικός	Ῥέα παραγίνεται εἰς Κρήτην, ὁπηνίκα τὸν Δία ἐγκυμονοῦσα ἐτύγχανε (= Η Ρέα φτάνει στην Κρήτη, όταν εγκυμονούσε το Δία)
ὁποσάκις (= όσες φορές)	χρονικός	ὁποσάκις δ' ἐπεχείρησαν αἱρεῖσθαι τοὺς βελτίστους (= όσες φορές προσπάθησαν να διαλέξουν τους καλύτερους)
ὀπόταν(ὁπότε + ἄν) (όταν)	χρονικός	τις ἂν ὑμᾶς ἐξαπατήσαι ὥστε ἐμβαίνειν ὁπόταν νότος πνέῃ; (= ποιος θα μπορούσε να σας εξαπατήσει ώστε να μπείτε στα πλοία ότανφυσάει βοριάς;)
ὁπότε(ὁ(π)πότε) (= γιατί)	αιτιολογικός	Φεῦ <σου>, ὦ Ἑλλάς, ὁπότε οἱ νῦν τεθνηκότες ἱκανοὶ ἦσαν ζῶντες νικᾶν μαχόμενοι πάντας τοὺς βαρβάρους (= Αλοίμονο, Ελλάδα, γιατί οι τωρινοί νεκροί, αν ζούσαν, μπορούσαν να νικήσουν πολεμώντας όλους τους βαρβάρους.)
ὁπότε(ὁ(π)πότε) (= όποτε)	χρονικός	ἐπεὶ πολλοὶ μὲν τῶν ἄλλων Τρώων, ἀπώλλυντο, ὁπότε συμμίσγοιεν τοῖς Ἕλλησιν, (=όταν πολλοί άλλοι Τρώες  σκοτώνονταν όσες φορές συγκρούονταν με τους Έλληνες)
ὅπως (= για να)	τελικός	ἔπεισε τὸν Ἀρχιμήδην ὅπως αὐτῷ μηχανήματα κατασκευάσῃ (= έπεισε τον Αρχιμήδη να κατασκευάσει για χάρη του μηχανήματα)
ὁσάκις (= όσες φορές)	χρονικός	τοῦτο ποιεῖτε, ὁσάκις ἐὰν πίνητε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν (= αυτό να κάνετε, όσες φορές πίνετε στη δική μου ανάμνηση)
ὅταν (= όταν)	χρονικός	ὅταν δὲ τὸ τῆς ἱστορίας ἦθος ἀναλαμβάνῃ τις, ἐπιλαθέσθαι χρή πάντων τῶν τοιούτων (= όταν, όμως, κάποιος υιοθετεί το χαρακτήρα του ιστορικού πρέπει να τα ξεχάσει όλα αυτά)
ὅτε (ὅ + τε) (= όταν)	χρονικός	ἐγὼ ὑμῖν, ὅτε τοῖς Ἀθηναίοις ἐπολεμεῖτε, φίλος καὶ σύμμαχος ἐγενόμην (= εγώ, όταν πολεμούσατε τους Αθηναίους, υπήρξα φίλος και σύμμαχός σας)
ὅτι (ὅ + τι) (= ότι)	ειδικός	αἱ δὲ ὄχθαι αὗται ὁρᾷς ὅτι ὑπερύψηλοι καὶ κρημνώδεις εἰσίν αἵ αὐτῶν· (=  και βλέπεις ότι οι όχθες είναι πολύ ψηλές και μερικές απ’ αυτές είναι απόκρημνες·)
ὅτι (ὅ + τι) (= διότι) (με ρ. ψυχικού πάθους)	αιτιολογικός	ἀναθαρρήσειν τε δοκῶ τοὺς Πέρσας <ὡς> ἀξιομάχους Μακεδόσιν ὄντας, ὅτιοὐδὲν ἔπαθον ἐν τῷ παραυτίκα ἄξιον τοῦ σφῶν δέους. (= και νομίζω ότι οι Πέρσες θα πάρουν θάρρος γιατί θα νομίσουν ότι είναι ικανοί να μάχονται με τους Μακεδόνες γιατί δεν έπαθαν τίποτα τη στιγμή αυτή αντάξιο του φόβου τους.
οὐδὲ = ούτε (οὐ + δὲ)	συμπλεκτικός	Οὐ γὰρ δὴ οὕτω γε φρενοβλαβής ἦν Πρίαμος οὐδὲ οἱ ἄλλοι Τρῶες (= Γιατί βέβαια δεν ήταν τόσο παράφρονας ο Πρίαμος ούτε οι άλλοι Τρώες)
οὐδ’ ἐὰν (= ούτε αν)	παραχωρητικός	οὐδ' ἐὰν ἀντιβολῶσιν ὑμᾶς καὶ ἱκετεύωσιν, δικαίως ἂν αὐτοὺς ἐλεήσαιτε (= ούτε κι αν  σας παρακαλούν και σας ικετεύουν, δίκαια δε θα τους ελεήσετε)
οὐδ’ εἰ (= ούτε αν)	παραχωρητικός	οὐδ’ εἴ με ἐκέλευες ταῦτα ποιεῖν, ἡδέως ἂν ταῦτα ἐποίουν (= ούτε αν με διέταζες να κάνω αυτά, με ευχαρίστηση θα τα έκανα )
οὐκοῦν (οὐ + οὖν) (= λοιπόν)	συμπερασματικός	Οὐκοῦν θαυμαστὸν καὶ τοῦτό σοι δοκεῖ εἶναι (= Λοιπόν, σου φαίνεται ότι είναι και τούτο περίεργο)
οὔκουν (οὐ + οὖν) (επομένως, συνεπώς, άρα)	συμπερασματικός	ὅταν πολεμούντων πόλις ἁλῷ, τῶν ἑλόντων εἶναι καὶ τὰ σώματα τῶν ἐν τῇ πόλει καὶ τὰ χρήματα. οὔκουν ἀδικίᾳ γε ἕξετε ὅ τι ἂν ἔχητε, ἀλλὰ φιλανθρωπίᾳ οὐκ ἀφαιρήσεσθε, ἤν τι ἐᾶτε ἔχειν αὐτούς. (=όταν μια πόλη κυριευθεί μετά από αντίσταση, να ανήκουν στους νικητές και οι κάτοικοι και τα υπάρχοντά της. Επομένως δεν κατέχετε άδικα όσα τυχόν έχετε, αλλά από φιλανθρωπία δε θα τους αφαιρέσετε όσα θα τους επιτρέψετε να κρατήσουν.
οὐ μὴν ἀλλὰ (= αλλὰ όμως)	αντιθετικός	οὐ μὴν ἀλλὰ ζητητέον μή ποτε τοῦτο μὲν συμβέβηκε, (= Εν τούτοις πρέπει να εξετάσωμεν μήπως τούτο συμβαίνει κατά σύμπτωση)
οὖν (= λοιπόν)	συμπερασματικός	Μέχρι μὲν οὖν τινος συνοδοιποροῦσι ἡμῖν παραθέοντες (= Ως ένα σημείο, λοιπόν, μας συνοδεύουν τρέχοντας δίπλα μας)
οὔτε = ούτε (οὐ + τε)	συμπλεκτικός	Ἦν δὲ ὁ δεσμὸς ἐκ φλοιοῦ κρανίας καὶ τούτου οὔτε τέλος οὔτε ἀρχὴ ἐφαίνετο (= Ο δεσμός ήταν από φλούδα κρανιάς και αυτού δε φαινόταν ούτε τέλος ούτε αρχή)
πρὶν (= πριν, προτού)	χρονικός	ὑποφθάσομεν γὰρ αὐτοί περάσαντες πρὶν ἐκείνους ἐς τάξιν καθίστασθαι (= θα προλάβουμε να περάσουμε πριν εκείνοι να παραταχθούν για μάχη)
τε (= και)	συμπλεκτικός	ἀναθαρρήσειν τε δοκῶ τοὺς Πέρσας <ὡς> ἀξιομάχους Μακεδόσιν ὄντας (= και νομίζω ότι οι Πέρσες θα πάρουν θάρρος γιατί θα νομίσουν ότι είναι ικανοί να μάχονται με τους Μακεδόνες)
τοιγαροῦν(τοι + γὰρ + οὖν) (= γι' αυτό λοιπόν)	συμπερασματικός	τοιγαροῦν ὁ ἀθετῶν οὐκ ἄνθρωπον ἀθετεῖ ἀλλὰ τὸν θεὸν (= γι' αυτό λοιπόν αυτός που αθετεί δεν αθετεί τον άνθρωπο αλλά το θεό)
τοιγάρτοι (= ώστε λοιπόν)	συμπερασματικός	τοιγάρτοι διὰ ταῦτα πολλοὶ τὴν πατρίδα τὴν αὑτῶν ἀπολιπόντες φυγάδες γίγνονται (= ώστε λοιπόν γι' αυτά πολλοί αφού εγκαταλείψουν την πατρίδα τους, γίνονται φυγάδες)
τοίνυν (τοι + νῦν/νυν) (= λοιπόν)	συμπερασματικός	Ὁ μὲν τοίνυν πόλεμος ἁπάντων ἡμᾶς τῶν εἰρημένων ἀποστέρηκεν (= Ο πόλεμος λοιπόν, μας έχει στερήσει από όλα αυτά που έχουν λεχθεί)
ὡς (= επειδή)	αιτιολογικός	λοιδοροῦσι τὰς ἑαυτῶν πατρίδας, ὡς φαύλως αὐτοῖς προσφερομένας (= κακολογούν τις πατρίδες τους, επειδή κατά τη γνώμη τους τοὺς συμπεριφέρθηκαν άσχημα)
ὡς (= όταν)	χρονικός	Ὡς δὲ Άλέξανδρος παρῆλθεν ἐς Γόρδιον, πόθος λαμβάνει αὐτὸν ἰδεῖν τὴν ἅμαξαν τὴν Γορδίου (= Όταν ο Αλέξανδρος έφτασε στο Γόρδιο, τον κατέλαβε πόθος να δει την άμαξα του Γορδίου)
ὡς (= ότι, πως)	ειδικός	ἔγραψεν ὡς δυνατόν ἐστι τῇ δοθείσῃ δυνάμει τὸ δοθὲν βάρος κινῆσαι (= έγραψε ότι είναι δυνατό να κινήσουμε με μια ορισμένη δύναμη ένα οποιοδήποτε βάρος)
ὡς (= ώστε, με αποτέλεσμα)	συμπερασματικός	νῦν οὕτω διάκειμαι ὑφ’ ὑμῶν ὡς οὐδὲ δεῖπνον ἔχω ἐν τῇ ἐμαυτοῦ χώρᾳ (= τώρα εσείς μου συμπεριφέρεστε έτσι ώστε ούτε φαγητό δεν έχω στη χώρα μου,
ὡς (=για να, να)	τελικός	ἀλλὰ καὶ βασιλέως ἀγαθοῦ τοῦτο ἔργον ἐνόμιζε, τὸ τοὺς ἀρχομένους ὡςπλεῖστα ἀγαθὰ ποιεῖν (= αλλά πίστευε ότι καθήκον του καλού βασιλιά είναι να κάνει όσο το δυνατόν περισσότερα καλά στους υπηκόους του)
ὥστε (ὡς + τε) (= ώστε, άρα, συνεπώς)	συμπερασματικός	οὕτω γὰρ δυσκόλως πεφύκασίν τινες, ὥστε ἥδιον ἄν ἀκούοιεν εὐλογουμένων (= γιατί τόσο μικρόψυχοι είναι μερικοί από τη φύση τους, ώστε με μεγαλύτερη ευχαρίστηση θα άκουγαν να επαινούνται εκείνοι)

Ασκήσεις

Συμπλήρωσε τις καταλήξεις των ουσιαστικών 1η Άσκηση στα ενρινόληκτα και υγρόληκτα ουσιαστικά 2η Άσκηση στα ενρινόληκτα και υγρόληκτα ουσιαστικά 1η Άσκηση στα σιγμόληκτα ουσιαστικά 2η Άσκηση στα σιγμόληκτα ουσιαστικά Ασκήσεις του σχολικού βιβλίου Να εντοπίσετε τα τριτόκλιτα ουσιαστικά του κειμένου και να τα γράψετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού (2η) Να γράψετε τα παρακάτω ουσιαστικά στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού (3η) Να γράψετε τη γενική ενικού των παρακάτω ουσιαστικών λαμβάνοντας υπόψη τη μορφή τους στη ν.ε. (4η) Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τον κατάλληλο τύπο (5η) Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνδεσης στις περιόδους που ακολουθούν και να δηλώσετε τι συνδέουν κάθε φορά οι σύνδεσμοι(6η) Να εντοπίσετε στις ακόλουθες περιόδους τις λέξεις που εισάγουν δευτερεύουσες προτάσεις (7η)

Παράλληλα κείμενα

1ο. Ὅταν γάρ τις τὸ τῆς ἱστορίας ἦθος ἀναλαμβάνῃ, ἐπιλαθέσθαι χρὴ εὐνοίας καὶ μίσους καὶ πολλάκις κοσμεῖν τοὺς ἐχθροὺς τοῖς μεγίστοις ἐπαίνοις, ὅταν αἱ πράξεις ἀπαιτῶσι τοῦτο, πολλάκις δὲ ἐλέγχειν τοὺς ἀναγκαιοτάτους, ὅταν αἱ τῶν ἐπιτηδευμάτων ἁμαρτίαι τοῦθ´ ὑποδεικνύωσι. Διόπερ οὔτε τῶν φίλων καθάπτεσθαι οὔτε τοὺς ἐχθροὺς ἐπαινεῖν ὀκνητέον.

Μετάφραση

Όντως, όταν κανείς αναλαμβάνει το έργο του ιστοριογράφου, οφείλει να ξεχάσει την αγάπη και το μίσος: συχνά πρέπει να στολίζει τους εχθρούς του με τους μεγαλύτερους επαίνους, όταν τα γεγονότα το επιβάλλουν, κι επίσης να ελέγχει τους πιο αγαπητούς, όταν αυτό υποδεικνύουν οι λανθασμένες πράξεις τους. Γι' αυτό ακριβώς δεν πρέπει να διστάζει ούτε τους φίλους να κατηγορεί ούτε και τους εχθρούς να εγκωμιάζει. (μτφρ. Α. Σιδέρη)

Άννα Κομνηνή, Αλεξιάς, Πρόλογος 2.3 (Το κείμενο με γαλλική μετάφραση εδώ ή στηΒικηθήκη)

2ο. Πρέπειν τε ἡγεῖτο ῥητορικῇ μὲν δεινότητα, ποιητικῇ δὲ μυθοποιΐαν, ξυγγραφῇ δὲ ἀλήθειαν. Ταῦτά τοι οὐδέ του τῶν οἱ ἐς ἄγαν ἐπιτηδείων τὰ μοχθηρὰ ἀπεκρύψατο, ἀλλὰ τὰ πᾶσι ξυνενεχθέντα ἕκαστα ἀκριβολογούμενος ξυνεγράψατο, εἴτε εὖ εἴτε πη ἄλλῃ αὐτοῖς εἰργάσθαι ξυνέβη.

Μετάφραση

Και πιστεύει ότι, όπως η ευστροφία είναι απαραίτητη στη ρητορική και η μυθοπλασία στην ποίηση, έτσι ακριβώς απαιτείται και η αλήθεια για την ιστορική συγγραφή. Γι' αυτό, με βάση αυτή την αρχή, δεν απέκρυψε τα σφάλματα και τις αποτυχίες ακόμα και των πιο οικείων του, αλλά έγραψε τα πάντα με κάθε ακρίβεια, όπως πράγματι έγιναν, είτε καλά είτε κακά

Προκόπιος, Ὑπέρ τῶν πολέμων λόγοι 1.1.4-5 (Το κείμενο με γαλλική μετάφραση εδώ)

3ο Τοιοῦτος οὖν μοι ὁ συγγραφεὺς ἔστω, ἄφοβος, ἀδέκαστος, ἐλεύθερος, παρρησίας καὶ ἀληθείας φίλος, ὡς ὁ κωμικός φησι, τὰ σῦκα σῦκα, τὴν σκάφην δὲ σκάφην ὀνομάσων, οὐ μίσει οὐδὲ φιλίᾳ τι νέμων οὐδὲ φειδόμενος ἢ ἐλεῶν ἢ αἰσχυνόμενος ἢ δυσωπούμενος, ἴσος δικαστής, εὔνους ἅπασιν ἄχρι τοῦ μὴ θατέρῳ ἀπονεῖμαι πλεῖον τοῦ δέοντος, ξένος ἐν τοῖς βιβλίοις καὶ ἄπολις, αὐτόνομος, ἀβασίλευτος, οὐ τί τῷδε ἢ τῷδε δόξει λογιζόμενος, ἀλλὰ τί πέπρακται λέγων.

Μετάφραση

Τοιοῦτον λοιπὸν θέλω τὸν συγγραφέα, ἄφοβον, ἀνώτερον ἀμοιβῶν καὶ δώρων, ἐλεύθερον, φίλον τῆς εἰλικρινείας καὶ τῆς ἀληθείας, ὁ ὁποῖος, κατὰ τὸν κωμικόν, νὰ λέγῃ τὰ σῦκα σῦκα καὶ τὴν σκάφην σκάφῃν· οὔτε εἰς τὸ μῖσος οὔτε εἰς τὴν φιλίαν νὰ χαρίζεται· νὰ μὴ φείδεται ἢ νὰ λυπῆται ἢ νὰ ἐντρέπεται νὰ γράψῃ τὴν ἀλήθειαν ἢ νὰ τήν ἀποσιωπᾷ, διὰ νὰ περιποιηθῇ· νὰ εἶνε ἴσος πρὸς ὅλους δικαστὴς καὶ ἐξ ἴσου φίλος πρὸς ὅλους, ὥστε νὰ μὴ ἀπονέμῃ εἰς κανένα περισσότερον ἀφ᾽ ὅ,τι τοῦ ἀνήκει· νὰ εἶνε ξένος πρὸς τὰ βιβλία του καὶ νὰ μὴ θεωρῇ πατρίδα καμμίαν πόλιν, ἀνεξάρτητος καὶ μὴ ὑποκείμενος εἰς κανένα βασιλέα· νὰ μὴ σκέπτεται δὲ πῶς θὰ φανοῦν εἰς τὸν τάδε καὶ τὸν τάδε ὅσα γράφει, ἀλλὰ νὰ γράφῃ ὅ,τι ἔγιναν.

Λουκιανός, Πῶς δεῖ ἱστορίαν συγγράφειν 41 (Το κείμενο με μετάφραση εδώ)