ΣΤΙΧΟΙ 26-108
εκατόμβη: κυριολεκτικά σημαίνει θυσία εκατό βοδιών και γενικά
πλούσια πανηγυρική θυσία. Δείχνει τις σχέσεις υλικών ανταλλαγών ανάμεσα σε
θεούς και ανθρώπους.
στίχ.36-39 (Αλίμονο, είναι
αλήθεια ν’ απορείς που θέλουν οι θνητοί να ρίχνουν
στους θεούς τα βάρη τους.
έρχεται λένε το κακό από μας-
κι όμως οι ίδιοι, κι από φταίξιμο δικό τους, πάσχουν και βασανίζονται,
και πάνω απ’ το γραφτό τους.)
Ο άνθρωπος αποδίδει τις συμφορές
του στους θεούς, ενώ στην πραγματικότητα η δική του περιφρόνηση προς τις
εντολές και τους νόμους των θεών είναι αυτή που φέρνει το αναπόφευκτο, δηλ. την
τιμωρία. Ο άνθρωπος δηλαδή είναι ηθικά αυτόνομος, ελεύθερος να πράξει.
Βέβαια, υπάρχει και η μοίρα
(≤μόρος≤μέρος, μερίδα). Στον άνθρωπο αναλογεί ένα μέρος από χαρές και λύπες. Το
τι επιλογές όμως θα κάνει είναι δική του ευθύνη.
Μοίρες: Κλωθώ (έγνεθε το
νήμα της ζωής), Λάχεσις (τύλιγε το
νήμα της ζωής), Άτροπος (το έκοβε).
Γιατί στη συνέλευση των θεών αναφέρουν τον Αίγισθο; Δεν είχε κανένα
ευγενικό κίνητρο για τις πράξεις και επιπλέον είχε προειδοποιηθεί από τους
θεούς. Δεν υπάκουσε στον ηθικό νόμο ύβρις, νέμεσις, τίσις.
Η αναφορά του Αίγισθου γίνεται
για να δείξει την αδικία που γίνεται εις βάρος του Οδυσσέα που ήταν ενάρετος.
Η ιστορία του Αίγισθου: Όταν ο Πάρης έκλεψε την ωραία Ελένη, ο
σύζυγός της ο Μενέλαος, απευθύνθηκε στον αδερφό του τον Αγαμέμνονα για βοήθεια.
Αποφάσισαν να καλέσουν και τους υπόλοιπους βασιλιάδες της Ελλάδας και να
πολεμήσουν την Τροία. Ο πόλεμος κράτησε δέκα χρόνια, οι Έλληνες νίκησαν και
επέστρεψαν στην πατρίδα τους. Η γυναίκα του Αγαμέμνονα, η Κλυταιμνήστρα, όσο
έλειπε ο άντρας της στον πόλεμο, είχε συνάψει σχέσεις με τον ανιψιό του
Αγαμέμνονα, τον Αίγισθο. Ο Αίγισθος, όταν ο Αγαμέμνονας επέστρεψε από τον
πόλεμο, τον δολοφόνησε με τη βοήθεια της Κλυταιμνήστρας αν και οι θεοί τον
είχαν προειδοποιήσει να μην ατιμάσει το κρεβάτι τους Αγαμέμνονα ούτε και να τον
σκοτώσει. Εκείνος όμως δεν υπάκουσε και τιμωρήθηκε από την δική του ανεμυαλιά
(ύβρις, νέμεσις, τίσις). Όταν δηλαδή πέρασαν οχτώ χρόνια από τη δολοφονία και
μεγάλωσε αρκετά ο Ορέστης, ο γιος του Αγαμέμνονα, δολοφόνησε τον Αίγισθο και
ξεπλήρωσε την αδικία.
αυτοδικία: το να παίρνεις το νόμο στα χέρια σου και ξεπλένεις μια
αδικία χωρίς να απευθύνεσαι στις αρχές. Σήμερα, η αυτοδικία καταδικάζεται, στην
Ομηρική εποχή όμως ήταν συνηθισμένο φαινόμενο και δικαιολογημένο.
τυπικά επίθετα: είναι επίθετα ή φράσεις που αποδίδονται συνήθως σε
θεούς ή ήρωες (π.χ. για το Δία: Κρονίδης, των δυνατών ο παντοδύναμο, που τα
σύννεφα συνάζει).
Χαρακτηρισμοί προσώπων:
Δίας: μεγαλόπρεπος, στοργικός αλλά και αυστηρός, συγκαταβατικός και
υπομονετικός.
Αθηνά: έξυπνη, ταχύστροφη στο νου, εφευρετική. Απευθύνεται στο
συναισθηματικό κόσμο του Δία, αναφέρει όμως και τις υλικές προσφορές του
Οδυσσέα.
Καλυψώ: εγωιστική και ασυγκίνητη
Το σχέδιο της Αθηνάς:
Το σχέδιο της Αθηνάς περιλαμβάνει
τα εξής: 1) Να στείλουν τον
αγγελιαφόρο των θεών, τον Ερμή, στην Καλυψώ για να την πείσει να αφήσει
επιτέλους τον Οδυσσέα να γυρίσει στην Ιθάκη. 2) Να πάει η ίδια στην Ιθάκη να συναντήσει τον Τηλέμαχο, το γιο του
Οδυσσέα και να τον πείσει για δύο πράγματα: α) να συγκαλέσει σε συνέλευση τους
Αχαιούς και να απαιτήσει να φύγουν οι μνηστήρες από το παλάτι του και β) να
πάει στη Σπάρτη και στην Πύλο να ζητήσει πληροφορίες για τον πατέρα του.
Ο ανθρωπομορφισμός των θεών: Οι θεοί στην Οδύσσεια φαίνεται να
έχουν χαρακτηριστικά και συνήθειες που ταιριάζουν περισσότερο σε ανθρώπους και
όχι σε θεούς. Έτσι, βλέπουμε τον Ποσειδώνα ενώ είναι θεός και υποτίθεται
παντογνώστης, δε γνωρίζει ότι ενώ εκείνος λείπει στους Αιθίοπες οι άλλοι θεοί
έχουν αποφασίσει παρά τη θέληση του ίδιου, να βοηθήσουν τον Οδυσσέα να γυρίσει
στην πατρίδα του.
Επίσης, βλέπουμε τους θεούς να
είναι εξαρτημένοι από υλικές απολαύσεις, όπως ήταν οι θυσίες. Ακόμα, έχουν
ανθρώπινα συναισθήματα. Ο Ποσειδώνας νοιώθει οργή και ανάγκη για εκδίκηση, η
Καλυψώ νοιώθει πάθος για τον Οδυσσέα κτλ.