ΕΝΟΤΗΤΑ 25
Επιστήμες
και στοχασμός στον κόσμο το 19ο αιώνα
Κλασικισμός ή νεοκλασικισμός
Κυριαρχεί ήδη από το δεύτερο μισό του 18ου
αι. και θαυμάζει την τάξη και την πειθαρχία της κλασικής αρχαίας τέχνης. Κύριοι
εκπρόσωποί του:Νταβίντ, Ένγκρ.
Το κίνημα του ρομαντισμού
Πρωτοεμφανίστηκε στην Αγγλία και τη Γερμανία
και κορυφώθηκε στη Γαλλία μετά το 1830.
Κύρια γνωρίσματα του ρομαντισμού:
· η εγκατάλειψη των κλασικών προτύπων,
· η κυριαρχία του συναισθηματισμού,
· η αγάπη για το μυστήριο,
· το ενδιαφέρον για το εξιδανικευμένο εθνικό
παρελθόν,
· η θρησκευτική αναζήτηση,
· η στροφή στη φύση,
· η προτεραιότητα του φανταστικού έναντι του
πραγματικού,
· η προτεραιότητα του χρώματος έναντι της
μορφής,
· η ελεύθερη διαμόρφωση του ύφους.
Πηγές έμπνευσης για το ρομαντισμό:
·
το
έθνος,
·
η εθνική
παράδοση,
·
η
επαναστατική δράση.
Μουσική
·
Ο ρομαντισμός εκφράστηκε πρώτα στη μουσική.
· Κέντρο:η Γερμανία
· Εκπρόσωποι οι Μπετόβεν, Σούμπερτ, Σούμαν,
Μπραμς, Βάγκνερ και ο Πολωνός Σοπέν.
Ποίηση
· Στην ποίηση ο ρομαντισμός εκφράστηκε με τα
έργα των μεγάλων Άγγλων ποιητών Κιτς, Σέλεϊ, Μπάιρον και στη συνέχεια με τους
Γάλλους ποιητές Λαμαρτέν, Βινύ, Μισέ, Ουγκό.
· Οι ρομαντικοί ποιητές άντλησαν τα θέματά
τους:
Ø από τον εσωτερικό τους κόσμο,
Ø από την κοινωνική και πολιτική
πραγματικότητα.
· Η ρομαντική ποίηση πήρε έντονα εθνικό
χαρακτήρα:
Ø στη Γερμανία (Ρίχτερ, Νοβάλις),
Ø στην Ιταλία (Μαντσόνι, Λεοπάρντι),
Ø στη Ρωσία (Πούσκιν).
Πεζογραφία
· Και στην πεζογραφία ο ρομαντισμός έδωσε
μερικά σημαντικά έργα, όπως του Γάλλου Σατομπριάν (Το πνεύμα του
χριστιανισμού) του Άγγλου Σκοτ (Ιβανόης).
· Εκφράσεις του ρομαντισμού για τα κοινωνικά
προβλήματα πρέπει να θεωρηθούν ορισμένα έργα των Μπαλζάκ (Ανθρώπινη Κωμωδία),
Σταντάλ (Το κόκκινο και το μαύρο), Ουγκό (Οι Άθλιοι).
Ζωγραφική
Ο ρομαντισμός στη ζωγραφική εκφράστηκε με τα
έργα των Κόνσταμπλ, Ζερικό και Ντελακρουά.
Το κίνημα του ρεαλισμού
· Γύρω στα 1850 οι οικονομικές και κοινωνικές
μεταβολές προκάλεσαν την ανάδυση του ρεαλισμού.
· Κύρια γνωρίσματα του ρεαλισμού ήταν:
Ø η προσπάθεια πιστής απόδοσης της
πραγματικότητας
Ø το ενδιαφέρον για την καθημερινή ζωή των
απλών ανθρώπων
Ø το ενδιαφέρον για το αληθινό και όχι τόσο για
το ωραίο
Ζωγραφική
· Η ζωγραφική υπήρξε ο κύριος χώρος έκφρασης
του ρεαλισμού.
· Το 1855 ο Γάλλος ζωγράφος Κουρμπέ έκανε μια
έκθεση στο Παρίσι που την ονόμασε ρεαλισμός, από όπου και το όνομα του
κινήματος.
· Σημαντικοί ρεαλιστές ζωγράφοι ήταν οι Κορό,
Ντομιέ, Μιγέ.
Πεζογραφία:
Και η πεζογραφία έδωσε σπουδαία δείγματα
ρεαλισμού στα έργα των Ντίκενς (Όλιβερ Τουίστ), Φλομπέρ (Μαντάμ
Μποβαρύ), Ζολά (Οι Ρουγκόν Μακάρ), Ντοστογιέβσκι (Έγκλημα και
Τιμωρία), Τολστόι (Πόλεμος και Ειρήνη).
Αναζητήσεις στα τέλη του 19ου αι. - Ιμπρεσιονισμός
Ποίηση
·
Συμβολισμός: αρνιόταν κάθε κανόνα και
προσπαθούσε να εκφράσει τη φαντασία.
· Πρόδρομος του συμβολισμού ήταν ο Μποντλέρ και
κορυφαίοι εκφραστές οι Βερλέν, Μαλαρμέ, Ρεμπό.
Δραματουργία
Η δραματουργία τόνισε την ανάγκη της
κοινωνικής χειραφέτησης μέσα από το έργο του Νορβηγού Ίψεν (κουκλόσπιτο),
του Σουηδού Στρίνμπεργκ (Πατέρας) και του Ρώσου Τσέχοφ (Ο θείος
Βάνιας).
Ζωγραφική
· Ιμπρεσιονισμός: ήταν η προσπάθεια να αποδοθεί η φευγαλέα
εντύπωση (impression). Το βάρος έπεφτε στα μεταβαλλόμενα είδωλα των πραγμάτων.
· Κύριοι εκπρόσωποι του ιμπρεσιονισμού ήταν οι
Πισαρό, Ρενουάρ, Μονέ, Ντεγκά.
· Οι μεταϊμπρεσιονιστές, όπως οι Σερά,
Γκογκέν, Βαν Γκογκ, Σεζάν κ.ά, αξιοποίησαν τις καινοτομίες των ιμπρεσιονιστών
και οδήγησαν τη ζωγραφική σε νέα μονοπάτια (π.χ κυβισμός).
Γλυπτική:
Οι αναζητήσεις στη γλυπτική εκφράστηκαν
κυρίως στο έργο του Γάλλου Ροντέν, ο οποίος επιδίωκε την απόδοση βαθύτερων
συναισθημάτων και πανανθρώπινων αξιών.