ΣΤΙΧΟΙ 109-173
Βλέπουμε εδώ να εφαρμόζεται πρώτα το δεύτερο μέρος του σχεδίου της Αθηνάς.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
α) Η αγωνία του Τηλέμαχου και η
εναγώνια αναζήτηση πληροφοριών για τον πατέρα του θα μας δώσει την ευκαιρία να
γνωρίσουμε το χαρακτήρα και την προσωπικότητά του. Αυτό είναι πιο σημαντικό
τώρα αφού η επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη έχει ήδη αποφασιστεί.
β) Το μέρος που αφορά τον
Τηλέμαχο έπρεπε προηγηθεί, ώστε η λήξη των δικών του περιπετειών να συμπίπτει
με την άφιξη του Οδυσσέα στην Ιθάκη.
ενανθρώπιση: είναι η μεταμόρφωση των θεών σε ανθρώπους.
Είναι πάγια τακτική των θεών στην
Οδύσσεια (όχι στην Ιλιάδα) να μην εμφανίζονται με την πραγματική τους μορφή αλλά
μεταμορφωμένοι σε άνθρωποι και έτσι να αφήνουν περιθώρια για ελεύθερη δράση και
βούληση από τους ανθρώπους.
στίχ.124 (άλλοι να σμίγουν σε κρατήρες με νερό κρασί):
Οι άνθρωποι της Ομηρικής εποχής ανακάτευαν τον οίνο με κρύο νερό σε ειδικά
μεγάλα αγγεία, τους κρατήρες, για να το πίνουν δροσερό, αλλά και για να μη
μεθούν. Δεν έπιναν κρασί ανέρωτο, «οίνον άκρατον», παρά μόνο σπάνια.
κρασί (από το ρήμα κεράννυμι που σημαίνει ανακατεύω)
Στοιχεία πολιτισμού:
είναι οποιοδήποτε σκεύος, αντικείμενο, ρούχο, οίκημα, όπλο, συνήθεια, άποψη,
έχει σχέση με την εποχή του έπους.
Σ’ αυτήν την ενότητα είναι τα
εξής: τα ωραία σαντάλια, θεσπέσια και
χρυσά (στ.109-110), άλκιμο κοντάρι,
ακονισμένο με χαλκό (στ.112), η
εξώθυρα, το κατώφλι της αυλής του
(στ.117), παίζοντας τους πεσσούς
(στ.121), κρατήρες (στ.124), να πλένουν τα τραπέζια με σφουγγάρια τρυπητά (στ.125), παλάτι (στ.130), το μεγάλο
δώμα (στ.142), το δόρυ (στ.143), καλοξυσμένη θήκη (στ.144), σε θρόνο…σκαμνί (στ.146-148), στολισμένο κάθισμα (στ.149), χρυσό λαγήνι (στ.154), αργυρό λεβέτι (στ.156), γυαλιστερό τραπέζι (στ.156), κούπες χρυσές (στ.160), πλεχτά πανέρια (στ.165), την πανέμορφη
κιθάρα (στ.171).
Επίσης παρατηρούμε τα πολλά είδη
υπηρετών του παλατιού. Υπήρχε καταμεριμός εργασίας και κάθε υπηρέτης έκανε
συγκεκριμένη δουλειά.
Γιατί έδιναν τόση μεγάλη σημασία στη φιλοξενία;
α) Γιατί έτσι μάθαιναν
πληροφορίες αφού δεν υπήρχαν άλλοι τρόποι(π.χ. εφημερίδες)
β) Γιατί όλοι είχαν κι από
κάποιον συγγενή που ταξίδευε και πρόσφεραν στον ξένο ό,τι ήθελαν να προσφέρουν
κι οι άλλοι στο δικό τους άνθρωπο
γ) Γιατί τη φιλοξενία την
προστάτευε ο ίδιος ο Δίας (Ξένιος)
Το τυπικό της φιλοξενίας στην ομηρική κοινωνία
Ο ξενιστής υποχρεούται:
Ø
Να υποδεχτεί τον ξένο εγκάρδια (με προσφώνηση
και χειραψία) και να τον προσκαλέσει σε φιλοξενία. Αν ο ξένος έχει δόρυ, άλογα,
άρμα, να φροντίσει να τακτοποιηθούν.
Ø
Να του προσφέρει λουτρό (να τον λούσουν, να τον
αλείψουν, με λάδι, να τον ντύσουν με καθαρά ρούχα)
Ø
Να τον φιλέψει (να του δώσει κάθισμα σε θέση
τιμητική, τραπέζι για να φάει, εκλεκτή μερίδα φαγητού και πιοτό. Σε εξαιρετικές
περιπτώσεις οργανώνει επίσημη γιορτή ή και αγώνες προς τιμήν του)
Ø
Να τον ρωτήσει ποιος είναι, από πού έρχεται και
τι θέλει, μόνο αφού πρώτα τελειώσει το φαγητό του
Ø
Αφού ακούσει το αίτημά του, να το ικανοποιήσει
όσο μπορεί
Ø
Να προσφέρει στον ξένο διαμονή για όσο θέλει
αυτός
Ø
Να τον αποχαιρετήσει με δώρα που επισφραγίζουν
τη φιλία τους
Αντίθεση: Σ’ αυτούς τους στίχους βλέπουμε δύο σκηνές: από τη μια το
ήρεμο, θλιμμένο δείπνο του Τηλέμαχου με την Αθηνά-Μέντη και από την άλλη το
θορυβώδες φαγοπότι των μνηστήρων. Η βασική διαφορά είναι στη συμπεριφορά. Ο
Τηλέμαχος αν και είναι ο αφέντης του σπιτιού φιλοξενεί τον καλεσμένο του ήσυχα
και ταπεινά ενώ οι μνηστήρες αν και κατατρώγουν ξένη περιουσία είναι
φωνακλάδες, απαιτητικοί και επιδειξιομανείς.